Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi`nde Bitlis milletvekilleri: Biyografileri ve faaliyetleri

Abstract

Bitlis ili, bulunduğu konum itibariyle önemli tarihi olaylara sahne oldu. Şehir olarak kuruluşu çok eski dönemlerde olmuştur. Adını Büyük İskender'in komutanlarından olan Bedlis'ten aldı. Farklı zamanlarda farklı devletlerin hakimiyetine girdi. Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı hakimiyetine giren Bitlis şehri, 1914 yılı I. Dünya Savaşında bölgesel olarak göstermiş olduğu direnişten ötürü tarihe adını yazdı.23 Nisan 1920'de açılan TBMM'ye Bitlis'ten 2'si Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'ndan olmak üzere 7 milletvekili gönderildi. Bu milletvekilleri meclis içerisinde takdire şayan çalışmalarda bulundular. Bunlar arasında Yusuf Ziya Bey, meclisteki yoğun çalışmaları, sunmuş olduğu takrirler ve kanun tekliflerinden dolayı her zaman dikkatleri üzerine topladı. Ancak I. Dönem sonrasında girdiği irticai faaliyetlerden tutuklanarak idam edildi. Diğer milletvekillerden Arif Hikmet Bey ise; sekizinci döneme de Bitlis'ten milletvekili seçildi. Resul Sıdkı Bey de ikinci dönemde Bitlis'ten milletvekili seçildi. Diğer milletvekilleri ise; sonraki dönemlerde hiç seçilmediler.Zabıt cerideleri incelendiğinde I. Dönem için seçilen bu mebuslar Bitlis'i, dolayısıyla Türkiye'ye en iyi şekilde temsil etliler. Zira milletvekilliği yaptıkları dönem çok önemliydi. Savaştan yeni çıkmış, yorgun ama azimli bir ülkenin dünyaya karşı savunuculuğunu yaptılar. Bunda da son ana kadar başarılı oldular. Kendilerini rahmetle anıyorum.Anahtar Kelimeler: Bitlis, TBMM, Milletvekilleri, Sadullah Bey, Arif Bey, Resul Bey, Yusuf Ziya Bey, Derviş Bey, Şaban Bey, Hüsnü Bey.

Bitlis province witnessed prominent historical events due its geopolitical position. Its establishment as a town dates back to a long time ago. It is named after one of the commanders under Alexander the Great called Bedlis. It served under the jurisdiction of different states in different periods. The Bitlis province taken under the Ottoman jurisdiction during the era of Yavuz Sultan Selim (Selim I) noted down its name among the pages of history with the regional resistance it showed during the World War I (1914).7 deputies from Bitlis were sent to Turkish Grand National Assembly (TGNA) opened on April 23, 1920 two of which were from the last Ottoman Assembly of Deputies (Meclis-i Mebusan). These deputies marked praiseworthy works in the parliament. Among these Yusuf Ziya Bey attracted attentions for his hard working, the statements and bills of law he delivered. However, he was arrested and executed following the First Term due to the reactionary activities he committed. Arif Hikmet Bey, one of the other deputies, was elected for Bitlis for the eight terms. Resul Sıdkı Bey was also elected for Bitlis in the Second Term. The remaining deputies were never elected again.When the Memorandum Sheets are analyzed these deputies elected for the First Term Parliament perfectly represented not only Bitlis but also Turkey. Because the period during which they were deputy was a significant period. They defended a country which had newly emerged among the ashes of wars and fatigued but still decisive against the whole world. They were successful in this task to the end as well. I wish them rest in peace.Key Words: Bitlis, TBMM, Deputies, Sadullah Bey, Arif Bey, Resul Bey, Yusuf Ziya Bey, Derviş Bey, Şaban Bey, Hüsnü Bey.