Âşık tarzı şiir geleneğinde divani türü üzerine bir araştırma

Abstract

Âşık tarzı şiir geleneğinde, henüz tartışmasız olarak kabul gören, şekil ve tür tasnifi bulunmamaktadır. Kimi araştırmacılar, âşık şiirinde şeklin olmadığını, yalnızca türden bahsedilebileceğini söylerken, kimileri de sadece ?mâni ve koşma?yı şekil, diğerlerini tür kabul etmektedirler. Yapılan son çalışmalarla birlikte ?destan? da şekil sayılmaya başlanmıştır. Ancak yaygın kanı, mâni ve koşma'nın temel şekiller olduğudur.Bu tartışmaların daha önce üzerinde durulmamış bir yönü de tasniflerde ?Aruzlu Türküler?, ?Aruzlu Şekiller?, ?Aruzlu Tür ve Şekiller? gibi başlıklarla verilen şiirlerin netlik kazanmamış oluşudur. Bazı dönemlerde kimi âşıklar tarafından aruz ölçüsüyle de yazılmış olan türler, başlı başına ?aruzlu? tür/şekil sayılmıştır. Bu çalışmada tüm bu tartışmalara genişçe yer verilmiş ve yeni bir tasnif denemesi yapılmıştır.Aruzlu diye nitelendirilen tür/şekillerin başında divan veya başka bir deyişle divani gelmektedir. Divani, hecenin on beşli ölçüsü veya aruzun Fâilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâilün kalıbıyla yazılmış, daha çok didaktik, nasihat edici konuları işleyen bir âşık şiiri türüdür. Yaygın olarak divan şairlerinin şiirlerini icrada kullandıkları gazel, murabba, muhammes, müstezat gibi nazım şekilleri, divani türünde eser veren âşıklarca da kullanılmıştır.Çalışmada üzerinde durulan başka bir konu da divanileri diğer türlerden farklı kılan kendisine mahsus havalarla okunmasıdır. Bu konuda yüze yakın âşıkla görüşmeler yapılmış ve bildikleri divan havalarının isimleri kayıt altına alınmıştır. Ayrıca divanlar fonksiyonları ve konuları bakımından da incelenmiş ve üzerinde çalışılan metinler son bölümde verilmiştir.

There is no style and genre description, which has been accepted indisputably, in poem type of minstrelsy. While some researchers state that there is no style in minstrelsy but only the genre may be mentioned about, the other researchers accept ?Mâni and Koşma? as style and the others as genre. Epos is started to be regarded as style with the last studies. However, the common belief is that Mâni and Koşma are basic styles.A neglected part of these arguments is that the poems given with the headlines ?Prosody Songs?, ?Prosody Styles?, ?Prosody Styles and Genres? don?t have the clarity in classifications. Therefore, the styles that were written by minstrels in prosody meter have been regarded as prosodic style/ genre. In this study, all these arguments are mentioned throughly and a new classification attempt was performed.Divan or in other words Divani is the leading one of the styles and genres that are described as prosody. Divani is a kind of minstrel peotry, which has been written with the fifteen meter of syllable or with the Fâilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâilün pattern of prosody, subjecting didactic, advising, appealing to lover. Minstrels have used some styles in folk poetry which do not belong to folk poetry but to divan poetry. In this common usage, verse types such as ode, quadrate, pentastich have been used by minstrels who give works in divan type.Another point that is focused on the study is that the different reading type of divans peculiar to it than other types. Interviews were done about one hundred minstrels on this subject and divan articulations known by them were recorded. Also divans have been analysed from the point of their functions and subjects, and the texts, which are studied on, have been given in last chapter.