Divan şiirinde lafzî âyet ve hadis iktibasları

Abstract

Bu çalışma yirmi iki Divan şairinin Türkçe şiirlerinde yaptıkları lafzî âyet ve hadis iktibaslarını içermektedir. Bu şairler her yüzyılda öne çıkmış şahsiyetler başta olmak üzere, mutasavvıf, sultan, şeyhülislâm ve kadın şairlerden seçilmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde geçmişten günümüze kadar yapılan iktibas tanımları ile iktibas çeşitleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde yirmi iki Divan şairinin şiirlerinde yer verdikleri lafzî âyetler Kurân-ı Kerîmdeki düzene göre verilmiş ve incelenmiştir. Ayrıca bir âyet farklı şairler tarafından iktibas edildiğinde verdiğimiz örnekler şairlerin kronolojik hayatlarına paralel olarak sıralanmıştır. Bir şairin Divanındaki tüm âyet lafızlarının sayısını belirlemek için incelemeye almadığımız âyetlerin yerleri dipnotta özellikle belirtilmiştir. Bu uygulama ikinci ve üçüncü bölümlerde de aynen tatbik edilmiştir. İkinci bölümde Kurân-ı Kerîmdeki düzene dikkat edilerek Divan şairleri tarafından iktibas edilen sûre adlarına yer verilmiştir. Üçüncü bölüm hadis iktibaslarına ayrılmıştır. Sayıları âyetlerden az olan hadis iktibasları ise alfabetik olarak sıralanmış ve incelenmiştir. Sonuçta ise tespit edilen âyet, sûre adı ve hadis iktibaslarının sayıları başta olmak üzere, hangi lafızların daha çok iktibas edildiği, bu iktibasların hangi nazım şekillerinde kullanıldıkları tablolar hâlinde hazırlanmıştır. Ayrıca en çok âyet ve hadis iktibas eden şairlerimizle, en az âyet ve hadis iktibas eden şairlerimiz belirlenmiş ve bunların nedenleri üzerinde durulmuştur.Bu çalışmada aynı zamanda ekler bölümüne de yer verilmiş ve burada Divanlarını incelediğimiz şairlerin biyografileri ve eserleri incelenmiştir.

This study includes literal verse and hadith quotations that twenty two Diwan poets referred to their Turkish poems. Especially personalities are well-known in their each century these poets has been chosen from sufi, sultan, shaykh al-Islam and women poets. In the introductory section of the study given information about quote definitions and quote varieties from the past to the present. At the first section literal verses which has been referred from twenty two Diwan poets in their poems, are given according to order in the Koran and examined. Also when a verse has quoted from different poets, the examples that are given, ordered in paralel with cronological life of poets. The places of verses which haven?t examined to determine the number of the all verse literals in the own Diwan of a poet, stated at the footnote especially. This application has also been performed by the same token in the second and third sections. In the second section by paying attention to the order of the Koran have been given names of the sura which were quote by Diwan poets. Third section has been devoted to hadith quotations. The hadith quotations which were less than verses were given in alphabetical order and were examined. At the end, it has been prepared in tables numbers of verse, name of sura and hadith quotations that be detected, be quated more many of which wordings, that these quotations are used in the which poetic forms. Also our poets who was quoted the most verse and hadith and was quoted the less verse and hadith have been determined and dealt with the factors of them.This study also has additions and it has been referred biographies and works of Diwan poets that have been examined.