69 Nolu mühimme defterinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Osmanlı devlet teşkilatının en önemli idare makâmı Divân-ı Hümayûn dur. Divân-ı Hümayûn da devletin bütün iç ve dış meseleleri ile ilgili siyâsi, iktisâdi, askeri, sosyal, idâri ve dini konular görüşülerek karara bağlanır ve alınan bu kararların uygulanması için gerekli makamlara bildirilirdi. Divân-ı Hümayûn da yazılması emredilen ferman, berat gibi belgelerin ilk önce müsveddeleri alınır ve daha sonra temize geçirilerek ilgili yerlere gönderilirdi. İşte mühimme defterleri de divânda alınan kararların reisülküttâblar gözetiminde kâtipler tarafından yazılan müsvettelerinin birleştirilerek muhafaza edilmesiyle oluşan kaynaklardır. Yazıldığı dönemin bütün idâri ve askeri olaylarını yansıtması açısından oldukça önemli olan mühimme defterleri Osmanlı tarihi araştırmalarında da ilk bakılması gereken kaynak eserlerin başında gelmektedir.Üzerinde çalıştığımız 69 numaralı mühimme defteri III Murad?ın saltanatının son dönemleri diyebileceğimiz Hicri 1000-1001 Milâdi 1591-1592 yıllarına ait kayıtları içermektedir. Çalışmamızda bu kayıtların transkripsiyonu ile şekil ve muhteva yönünden incelenmesi ve belirtilen tarihler arasına denk gelen dönemin siyâsi ve sosyal olayları anlatılmaktadır. Ayrıca Divân-ı Hümayûn ve mühimme defterleri ile ilgili de genel hatlarıyla bilgiler verilmektedir.Anahtar kelimeler: Divân-ı Hümayûn, mühimme defteri, III Murad

The most important administrative authority of the Ottoman state organization is Divân-ı hümayûn Political, economical, military, social, administiration and religion topics related to internal and external issues of the government were discussed and arrived at a decision in Divân-ı hümayûn. The relevant authorities were informed for implementation of the decisions. The important documents ordered to be written such as edict, letters patent etc. inDivân-ı hümayûn were firstly drafted and engrossed, afterwards the documents were sent relevant authorities. Muhimme registers are the most notebooks occuring by combined and held of the drafts that the decisions in Divân-ı hümayûn were written by the clerks under the supervision of Reisülküttâbs. The Muhimme registers are very important in terms of reflects all the military and administrative events of the written period. The Muhimme registers are first references for the investigations of Ottoman History. The Muhimme Register Number 69 which we work contains registrations of pertaining to the Hegira 1000-1001 and pertaining to the Christian era 1591-1592 years that the period is the last stage of III. Murad Sultanate.In this work, the Muhimme register number 69 was translated from Ottoman aphabet to Latin alphabet. It was examined carefully in terms of shape and content, explained the political and social events in the years. Morever, it was informed about Divân-ı hümayûn and Muhimme registers.Keywords: Divân-ı Hümayûn, mühimme register, III Murad