İ`râb değerlendirmelerinin Kur`an`ın anlaşılmasındaki rolü : Zemahşerî örneği

Abstract

Kur'an, inzâl olunduğu ilk günden bugüne çeşitli tefsir yöntemleri ile anlaşılmaya çalışılmış ilahî bir kitaptır. Bu tefsir yöntemlerinden birisi de dilbilimsel tefsirdir.Kur'an'ı Arap dilbiliminin verileri çerçevesinde anlama yöntemi olarak tarif edilen bu tefsir tarzının ilk örneklerine Hz. Peygamber döneminde rastlanılmakla birlikte, bu tefsir yönteminin ekolleşmesi Tâbiûn dönemine olmuştur. Kur'ân'ı sarf, nahiv, iştikâk, belâğat gibi Arap dilbilimin alt dalları ile anlamayı hedefleyen bu tefsir yöntemiyle çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerde görülen bir özellik de âyetlerdeki kelimelerin i'râb/nahiv açısından alabileceği farklı konumların ve bu farklılıkların âyetin anlamına etkisinin incelenmesidir. Dilbilimsel tefsirin ekolleşmeye başladığı andan itibaren dilbilimsel tefsirde uygulanan bu yöntem, zamanla i'râbu'l-Kur'ân eserlerinin oluşmasına zemin hazırlamıştır.Âyetlerdeki kelimelerin i'râbının belirlenmesindeki en büyük kıstas, müfessirin Arap diline olan hâkimiyetidir. Müfessirin, kelimenin i'râbı ile ilgili yapacağı değerlendirme, âyetin anlamını da etkilemektedir. Bazen bu değerlendirme sürecini, müfessirin ön kabulleri de etkileyebilmektedir.Kur'ân'ı dilbilimsel metodla tefsir eden müfessirlerden biri de Arap dilinde `İmam` kabul edilen Zemahşerî (ö. 538/1144)'dir. Müfesssir, dilbilimsel tefsir metodu ile kaleme aldığı el-Keşşâf adlı tefsirinde Kur'an'ı Arap dilbiliminin alt dalları ile tefsir etmesinin yanı sıra, âyetlerde anlam farklılığına sebep olacak i'râb farklılıklarına ve bu farklılıkların anlama etkisine de değinmektedir.Anahtar Kelimeler: Zemahşerî, el-Keşşâf, dil, tefsir, dilbilimsel tefsir, i'râb, taadddü'l-i'râb

Quran is a divine book which has been tried to be understood by various glossary techniques from the first day it was revealed to the present day. One of these glossary methods is the linguistic glossary.This method is described as `Understanding technique of Quran through the frame of data of Arab linguistic`. Even though the early samples of this glossary method is found in the era of Prophet Mohammed, this method was founded as a school in the era of Tabiun. Many books have been penned via this glossary method which aims to understand Quran through the sub-branch of Arabic language such as sarf, nahiv, ishtikak, belagat. Another feature seen in these books is the examination of different position of words of verses in terms of irab/nahiv and the impact of these differences to the meaning of verse. This method which is used in linguistic glossary since linguistic glossary started to be a school, in the course of time, provided a basis for the creation of irabu'l-Kuran books.The most prominent criterion on the determination of the irab of the words in verses is the mastery of glossator on the Arabic language. The evaluation of glossator on the irab of verse affects the meaning of verse. The presupposition of glossator could affect this process of evaluation in some occasions.One of the glossators who interprets Quran by linguistic method is Zemahsheri (d. 538/1144) who is regarded as `imam` on the Arabic language. In his work entitled el-Kashshaf which penned by the linguistic glossary method, he interprets Quran by the sub-branches of Arabic language. He also touches upon irab differences which can change the meaning and the effect of these differences to the meaning.