Şeri hüküm ve Hanefilerde vacib kavramı

Abstract

Teklîfî Hükümler içerisinde vacib, biri umûmî diğeri husûsî olmak olmak üzere iki başlık altında incelenir. Hanefiler umûmî mana için farz tabirini kullanırken, husûsî mana için vacib ismini kullanmışlardır. Umûmî manada vacib, Şâri'in yapılmasını bağlayıcı bir şekilde istediği fiili ifade eder. Âlimlerin çoğunluğu bu tanım üzerinde ittifak halindedir ki namaz kılma, zekat verme ve haccetme bu taleplerden sadece birkaçı olup, terki durumunda mükellef cezaya müstehak olur. Çünkü burada hükmün delâleti, delaleti katîdir. Vacibin husûsî manada izahına gelince Hanefiler burada farklı bir metodu takip etmişlerdir. Şöyle ki Şâri'in mükelleften yapılmasını bağlayıcı tarzda istediği ancak bu bağlayıcılığın zanni delille sabit olduğu fiile vacib denir. Dolayısıyla fıtır sadakası, kurban kesme, vitir ve bayram namazları, namazda fatihayı okuma Hanefilere göre vacibtir. Bu hükme sebep olan ise delâleti zannî olarak kabul edilen Haber-i Vâhiddir. Delâleti katîlik ve zannîlik, Hanefîlere göre bu nokta da farz ve vacib ayrımına sebep olmuştur.Anahtar Kelimeler: Vacib, Teklîfî Hüküm, Katî Delili, Zannî Delil

Wajib in offered provisions can be studied under two titles; public and private. Hanafis use fard for public meaning, and wajib for private meaning. Wajib in public meaning expresses the verb which is connectively asked by Şâri. Most of the scholars are of the same mind about this definition and performing prayers, practicing charity and going on a pilgrimage to Mecca are only some of the demands; in case of quitting these activities the person encounters a liable punishment.The explanation of wajib in private terms is related to another method used by Hanafis. Namely, wajib is something Şâri asked to do bindingly in liable terms, however, this connectivity is a verb proven to be supposed evidence. Consequently, alms-charity, sacrifice, witr and salat el eidain, reading Fatiha surah during the prayer are wajib for Hanafis. The thing that causes this provision is Haber-i Vâhid which is accepted as supposed evidence. Absolute and supposed evidence caused a difference between fard and wajib according to Hanafis. Key Words:Wajib, Offered Provisions, Absolute Evidence, Supposed Evidence