İsmail Hakkı Halvetî ve tefsîr günlüğü

Abstract

Tanzimat, I. ve II. Meşrutiyet dönemleri, Osmanlı Devleti'nin yenileşmesi, Batılılaşması ve başka medeniyetler karşısında öz kimliğini kaybetmesi açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Zira bu dönem, her alanda Batılı anlamda yeniliklerin yapıldığı; Batı ile münasebetlerin zirveye ulaştığı; giyinişin, kuşanışın Batılı anlamda değiştiği; Batıda ortaya çıkan pek çok yeni düşünüş tarzının, Türk-Müslüman zihin yapısına uyup uymadığı gözetilmeden devşirildiği bir dönemdir. Bu çalışmamızla Osmanlı Devleti'nin bu son ve en kritik dönemlerine bizzat şahitlik eden Sultan Ahmed Camisi müezzini İsmail Hakkı Halvetî'nin günlük mahiyetindeki eserini inceleyerek dönemin sosyo-kültürel yapısını, ekonomisini, önemli tarihî olaylarını ve günlük hayatını eserden hareketle ortaya koymayı; dönemin din-devlet algısını birinci elden yazılmış bir eserden hareketle göstermeyi; İsmail Hakkı Halveti'yi ve eserlerini bilim dünyasına tanıtmayı hedefliyoruz. Çalışmamız giriş, inceleme ve metin olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. `Giriş` kısmında araştırmanın takdim ve metodolojisi hakkında bilgiler verilmiş; daha sonra müellifin hayatı, eserleri ve yaşadığı dönem hakkında edinilen bilgiler sunulmuştur. `İnceleme` bölümünde eser, edebî ve tefsirî açıdan çeşitli alt başlıklar altında incelenmiş, ihtiyaç görülen kısımlar ayrıntılı bir biçimde açıklanmıştır. `Metin` bölümünde ise eserin bir fihristi çıkarılmış, metnin oluşturulmasında takip edilen uygulamalara dair bilgiler verilmiş ve eserin transkriptli tam metni bu bölümde verilmiştir.

Tanzimat, I. and II. Constitutional Period, which were the last and most turbulent period of the Ottoman Empire, are quite sensitive period in the point of losing self-identity in the face of innovation, westernization and other civilizations. As this is a period when, innovations were made in the Western sense, in all areas; relations with the West reached its peak; the dressing style changed in the Western sense; many new ways of thinking emerging in the West were gathered without considering whether they conformed to Turkish-Muslim mind structure or not. We intend to introduce socio-cultural structure, economy, important historical events, daily life of the period, starting from the work; we intend to show the perception of religion-state starting from a first-hand written work; we intend to introduce Ismail Hakki Khalwatiyya and his works to the world of science by examining Ismail Hakki Khalwatiyya's, who was muezzin of Sultan Ahmed Mosque and personally witnessed this last and most critical periods of the Ottoman Empire, work, something like a kind of diary, with this work of us. Our study is composed of three main parts including introduction, examination, and text. Some information have been given about presentation and methodology of our research in the `introduction` part first. Then the information compiled about the author's life, works and his era has been presented. The work has been studied under various sub-headings in terms of literature and exegesis, the parts that need to be explained have been explained in detail in the `examination` part. In the `text` part an index of the work has been provided, some explanations have been made regarding practices followed in the creation of the text and the full text with the new letters has been provided in this part.