Türk siyasi hayatında çok partili siyaset uygulamalarına geçişi hazırlayan sebepler ve faktörler

Abstract

Çok partili hayata geçiş süreci Türkiye'de yüzyıllardır gidilen Batı hedefinin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlamış olan çok partili siyasi hayat, günümüze kadar kimi zaman çok partili kimi zaman ise tek partili bir seyir göstermiştir. Ama çok partili hayata 1946 yılına kadar gerçek anlamda geçilememiştir. Osmanlı Devleti, Tanzimat ve Islahat Fermanları ile Batı modeli bir yönetim şekline isteyerek ya da zorla yönelmiş ve bu doğrultuda Meşrutiyet'i ilan etmiştir. Meşrutiyet'in ilanı ile de bu dönemde siyasal mücadeleler hız kazanmıştır. Bu mücadeleler, siyasi partiler halinde organize olarak ortaya çıkmış ve modern çağın gelişmelerini siyasal hayata geçirmek için bir yola girilmiştir. Cumhuriyet'in ilan edilmesi de bu yoldan dönülmeyeceğini ortaya koymuştur. Çok partili hayata geçiş de bu yol üzerindeki hedeflerden biri olmuştur. Mustafa Kemal Paşa'nın demokrasiye olan inancı bu yolda önemli adımların atılmasına öncülük etmiş, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ülke içinde ve dışında meydana gelen gelişmeler ve demokrasiye geçiş yolunda atılan adımlar, çok partili hayata geçişi sağlamıştır. Sonuç olarak modern Türkiye Cumhuriyeti'nde çok partili siyasal hayata geçişin ortaya çıkışı yaklaşık yüz otuz yıllık bir modernleşme mirası üzerinde meydana gelmiştir.

The process of transition to multiparty system comes out in Turkey as a natural result of targeting West secularly. Being started during Ottoman Empire period, multiparty political system is either multiparty or single party until today. However, multiparty system is stable before 1946. Ottoman Empire orients towards a Western model government through the Receipt of Gülhane and Edict of Reform either by force or intentionally, and declares Constitutional Monarchy accordingly. Following the declaration of Constitutional Monarchy, political competitions accelerate in this period. These competitions are organized by political parties and a way is chosen to apply the developments of modern life to the political life. Declaration of Republic shows the fact that this aim is never to be deviated from. Transition to multiparty system becomes one of the targets on this way. Mustafa Kemal Pasha's belief in democracy pioneers taking considerable steps on this way. Domestic and abroad developments, together with the steps taken with the aim of democracy, ensure transition to multiparty system. Consequently, the process of transition to multiparty system in the modern Republic of Turkey is based on a modernization heritage dating back to about one hundred thirty years.