18. yüzyıl klâsik Türk mûsikîsi bestekârlarının dindışı sözlü eserlerinde yer alan tasavvufi mazmunlar üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışma, Klâsik Türk Mûsikîsi'nin önemli bir bölümünü oluşturan din-dışı sözlü eserlerde yer alan tasavvufi mazmunların, güfte, beste ve usûller bağlamında incelenmesi ve müzikal analizlerinin yapılması amacını taşımaktadır. Çalışmamızda, 18. yüzyıl sadece dönem belirlemek amacıyla alınmıştır. Bu noktadan hareketle; din-dışı sözlü eserlerde yer alan tasavvufi mazmunlar tespit edilmiş, edebî yönü incelenmiş, beste-güfte bağlantıları ele alınmış ve bu araştırma kapsamında değerlendirilmiştir.Araştırmada `Betimsel` yöntem kullanılmıştır. Betimsel yöntem doğrultusunda da `Tarama` (Survey) modelinden yararlanılmıştır. Araştırma konusuna yönelik olarak kullanılan bu teknikler aracılığı ile elde edilen tüm veriler analiz edilmiş, yorumlanmıştır. Ayrıca araştırmanın evreni ve örneklemi kapsamında analiz edilen 5 farklı makamdaki sözlü eserlerin tespiti için `Kota Örnekleme Yöntemi` kullanılmıştır.Araştırmada, Klâsik Türk Mûsikîsi'nin din-dışı sözlü eserlerinde yer alan tasavvufi mazmunların, bestekârların eserlerine büyük ölçüde etki oluşturduğu ve söz konusu mazmunların; Klâsik Türk Mûsikîsi bestekârlarını, ezgileri işleme, geçkiler, usûl seçimi ve hatta makam seçiminde besleyip yönlendirdiği, görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Klâsik Türk Mûsikîsi, Tasavvuf, Mazmun.

This study aims to research and analyse sufi propositions in secular oral works constituting a considerable part of classical Turkish music within the context of lyrics, composition and tempo. In our study, 18th century was used only to specify the era. From this point forth, sufi propositions in secular oral works were determined, literary aspect of them was researched, connection with composition and lyrics was examined and evaluated within this study.`Descriptive` method was used in research. `Survey` model was also used in accordance with descriptive method. All data acquired by means of these techniques used for research subject were analysed and interpreted. Besides, `Quota Sampling Method` was used for determination of oral works in five different modes analysed within population and sample.In this study, it was seen that sufi propositions in secular oral works of classical Turkish music had an effect on works of composers and propositions in question supported and influenced classical Turkish music composers and their performance of melodies, modulation, tempo selection and even mode selection.Key Words: Classical Turkish Music, Sufism, Proposition