Fuzulî Mehmet Akif ve Sezai Karakoç`ta Leylâ

Abstract

Edebiyatımızın hemen her dönemine hâkim olmuş olan Leylâ mefhumunu inceleyen bu çalışmamız, tarihsel seyir içerisinde bu mefhumun kazandığı manaları anlamayı amaçlamıştır. Klasik dönem şairi Fuzûlî'nin Leylâ vü Mecnûn mesnevisini temele alan bu tez, Modern Dönem şairlerinden olan Mehmet Âkif Ersoy ve Sezai Karakoç'un Leyla imgeleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları bütüncül anlamda tespite çalışmaktır.Leylâ ve Mecnûn kıssası, Arap edebiyatının bir mahsulüdür ve Dünya edebiyatına sunduğu iki aşk kahramanıdır. Onu kaleme alan şairlerce yeni kazanımlar elde eden bu hikâye gittikçe daha derin manalara bürünmüştür. Sonrasında Genceli Nizamî' (ö.608/1211-12) nin kaleminden, tertipli bir metin halini almıştır. Daha sonrasında ise kendi yüzyılının en yetkin kalemlerinden biri olan Fuzûlî (d.888/1483) tarafından tasavvûfî bir muhtevaya büründürülen bu eser Türk edebiyatının en seçkin metinlerinden biri olmuştur.Türk İslam edebiyatının en önemli temsilcilerinden olan Mehmet Âkif ve Sezai Karakoç ise Leylâ tasavvurunu dönemlerinin bakış açılarından yola çıkarak Leylâ'ya farklı manalar yüklemişlerdir.Her iki şairin de geleneğe yaslanan bir sanat algısına sahip olmasına karşılık, `Leylâ` Mehmet Akif Ersoy'un şiirine `millet ve ümmet` olarak yansırken, Sezai Karakoç'un şiirine de`medeniyet ve vahiy` eksenli bir çizgide ilerlemiştir.Türk edebiyatında Leylâ,bu çalışmamızda değindiğimiz üç şair ile sınırlı değildir. Yüzyıllarca edebiyatımızın içerisinde köşe taşı olmuş bu mazmun, Mevlana'dan Şeyh Gâlib'e, Arif Nihat Asya'dan İskender Pala'ya ve daha ismini sayamayacağımız kadar çok şair tarafından kullanılmıştır. Leylâ'yı eserlerine konu etmiş birçok şair veya yazar Leylâ mefhumuna kendi anlamlarını yükleyerek, edebiyatımıza birçok Leylâ kazandırmıştır. Bunun yanı sıra sinemadan müziğe kadar sanat mahsullerinin ekserisinde kendine yer bulan Leylâ, asırlar boyunca gurbetin, hasretin, aşkın ismi olmuştur.

This study, examining Leyla notion that has become dominant almost in every period of our literature, aims to comprehend the meanings of this notion has in historical process. This study which grounds on Leyla and Mecnun masnavi of classical period poet Fuzûlî tries to determine the similarities and differences between Leyla images of two modern period poets Mehmet Akif Ersoy and Sezai Karakoç in integrated mean.The story of Leyla and Mecnun is a work of Arabic literature and they are two romance characters. This story that has new acquisition by poets who wrote about it has reached significance gradually. Later on, it has become a more organized text written by Nizami of Gence. Afterwards, this work which has gained a sufistic content by Fuzûlî who is one of the most competent poets of his century has become one of the distinguished texts of Turkish literature.The most significant representatives of Turksih – Islamic literature Mehmet Akif Ersoy and Sezai Karakoç attributed different meanings to Leyla image on the basis of perspectives of their era. Although both poets have sense of art based on tradition, Leyla image is reflected as `nation and religious community` in Mehmet Akif Ersoy's poems but as `civilisation and divine inspiration` in Sezai Karakoç' poems.Leyla notion is not limited to three poets we have mentioned in this study. This image that has been in our literature for centuries has been used by many poets from Mevlana, Seyh Galipand Arif Nihat Asya to İskender Pala and many others. Many poets and writers mentioning Leyla in their works has brought new Leyla images to our literature by attributing their own meanings. Besides, Leyla taking place in most artworks from cinema to music has become the name of foreign land, longing and love for centuries.