18. yüzyılda Amid (Diyarbekir) kazâsı

Abstract

Osmanlı şehir tarihi üzerine yapılan araştırmalar son dönemlerde önemli bir seviyeye ulaşmıştır. İncelenilen bölge hakkında daha önceki yıllarda yapılan akademik çalışmaların neredeyse tamamının 16-17 ve 19. yüzyıllara ait olması, bu çalışmanın ana sebebini oluşturmaktadır. Bu dönem içerisinde Amid Kazâsı'nın yöneticileri, fizikî-mimari yapıları, mahalle ve karyeleri ile kazânın demografik yapısı incelenmiştir. Ayrıca kazâda meydana gelen eşkıyalık olayları, vergiler ile ilgili sorunlar, cinayet, su veya arazi sınır anlaşmazlıkları, gasp, darp, hırsızlık vb. suç ve anlaşmazlıklara dair bilgiler derlenerek çalışmada kullanılmıştır. Bunların yanında halkın ekonomik durumu, ticaret, üretim, esnaf ve zanaatkârlar ile halktan alınan vergiler hakkında da bilgi verilmiştir.Şehir tarihi araştırmalarında önemli bir yeri olan `Aile` konusu da araştırılarak, Amid Kazâsı'nda ailenin sosyo-ekonomik ve demografik yapısı aydınlatılmaya çalışılmıştır. Ailede çocuk sayısı çok eşlilik, din değiştirme vakaları ile ailenin gündelik hayatına ışık tutan beslenme ve giyinme gibi temel aktiviteler arşiv vesikaları dâhilinde incelenerek bu çalışmada ortaya çıkarılmıştır.Bu çalışmanın temel amacı, Diyarbekir Eyâleti'nin yönetim merkezi olan Amid Kazâsı'nın XVIII. yüzyıldaki fizikî, idarî ve sosyo-ekonomik durumu hakkında bilgi edinerek, şehir ve bölge tarihine katkı sağlamaktır.Anahtar Kelimeler: Sosyal ve Ekonomik Hayat, XVIII. Yüzyıl, Amid Kazâsı, Diyarbekir Eyâleti.

Research upon Ottoman city history has reached to a significant level lately. The fact that recent academic studies about the studied region belonged to the 16th, 17th and the 19th centuries constitutes the main reason of this study. Within this period, the administrators, physical and architectural structures of the District of Amid and its neighbourhood, villages and demographic structure have been analysed. In addition, the incidents occurred in the district such as banditry, problems about taxes, murders, disagreements about water or borders of the lands, extortion, battery, theft etc. information about crimes and disagreements have been collected and used in the study. Besides, information about the economic condition of the public, trade, production, craft and related trades workers and taxes collected from the public have been touched upon.The subject of 'Family' which has an important place in the city history research has been studied, and the socio-economic and demographic structure of the family in the District of Amid has been elucidated. The number of children in a family, polygamy, religious conversion, and basic activities such as nutrition and clothing which illuminate the daily lives of the families have been analysed in accordance with the archive documents and revealed in this study.The main objective of this study is obtain information about the physical, administrative and socio-economic condition of the District of Amid in the 18th century which is the administrative center of the state of Diyarbekir and make contributions to the history of the city and the region.Key Words: Social and Economic Life, 18th century, the District of Amid, the State of Diyarbekir.