Sultan II. Abdülhamid Döneminde Van vilâyeti (Sosyal, ekonomik, idarî ve demografik yapı)

Abstract

Van, tarih boyunca farklı devlet ve medeniyetlerin hâkimiyetinde kalmış ve bulunduğu yerin coğrafi ve stratejik özellikleri hasebiyle daima mühim bir mevkiye sahip olmuştur. Osmanlı egemenliğinde 1548 yılından 1831 yılına kadar eyalet statüsünde idare edilen Van, bu tarihten itibaren idarî değişime uğrayarak bir müddet çevre vilâyetlere bağlı bir sancak olarak yönetilmiştir. 1876 yılında tekrar müstakil bir vilâyet olan Van'a, 1886 yılında Hakkâri Sancağı da dâhil edilmiş ve imparatorluğun sonuna kadar idarî teşkilat bu şekilde devam etmiştir. Dönem içinde vilâyetin sosyal ve ekonomik yapısı, nüfus ve yerleşme olguları, kurumsallaşma çabaları, şehrin büyüme ve gelişmesi, eğitim, kültür, sağlık ve şehir hayatı ülkenin geneliyle paralel olarak modernleşme yönünde gelişme ve dönüşmeye devam etmiştir. Zengin doğal kaynaklara sahip olan vilâyetin ekonomik ve coğrafi yapısı gelişmeye müsaitti. Bununla birlikte bu süreçte meydana gelen kuraklık ve kıtlıklar, salgın hastalıklar, göçler ve bilhassa Ermeni olayları, Van'ın gelişmesi ve kalkınmasını olumsuz yönde etkilemiştir. Söz konusu sıkıntılar tabiatıyla vilâyetin idaresini de güçleştirmiştir. Gelişen haberleşme ve ulaştırma araçlarıyla merkezle bağları giderek güçlenen vilâyet, 1908 yılına gelindiğinde 9 kaza, 13 nahiye ve 1.574 köyle birlikte 300 bin civarında nüfusu barındıran idarî bir birim olmuştur.Anahtar Kelimeler: II. Abdülhamid, Van, Hakkâri, Sosyal ve Ekonomik Yapı, Aşiret, Ermeni.

Van, has remained under domination of various states and civilization throughout history. It has always been an important position because of its geographic and strategic characteristics. Van being under the Ottoman rule from 1548 year until 1831 as a province status, from this date on it had administrative changes and it continued its existence for a while as a sanjak depending on the province vicinity. It became an independent province again in 1876. Hakkâri Sanjak was attached to it 1886 and this administrative organisation continued in this way until the end of the empire. The province's social and economic structure, population and settlement cases, institutionalization efforts, the city's growth and development, education, culture, health and city life had continued development and transformation towards modernization in paralel with the country-wide during the period. The province had rich natural resources. It was suitable for development about economic and geographical structure. However, because of occurring drought and famine, epidemics, migrations and especially the Armenian events influenced negatively on the progress and development of the Van. These troubles had naturally made difficult the administration of the province. City's relations with capital strengthened increasingly thanks to growing communication and transportion tools. By the year 1908, it had became an administrative unit including the population of approximately 300 thousand along with 9 districts, 13 subdistricts and 1,574 villages.Keywords: II. Abdulhamid, Van, Hakkâri, Social and Economic Structure, tribal, Armenians.