Zeydilik ve Selefilik arasında İbnü`l-Vezir

Abstract

Doktora tezi olarak hazırladığımız bu çalışmamızda İbnü'l-Vezir'in görüşleri ve mezhebi eğilimi ele alınarak onun Zeydilik ve Selefilik arasında nerde durduğu tespit edilmeye çalışıldı. Önce girişte bir ölçü olmak üzere Zeydilik ve Selefilik ile ilgili genel bilgiler verildi. Birinci bölümde İbnü'l-Vezir'in doğduğu ve yaşadığı siyasi, dini ve ilmi ortam ile onun hayatı ve ilmi kişiliği; ikinci bölümde, onun bazı itikadi ve siyasi görüşleri; üçüncü bölümde ise Selef'e, Ehlihadis'e ve kelamcılara bakışı gibi onun mezhebi eğilimini gösteren konular ele alındı ve kendisinden sonra fikirlerinin etkisi üzerinde duruldu. İbnü'l-Vezir Zeydi bir kökenden gelmiş ve Zeydi bir ortamda yaşamıştır. O, birçok Zeydi ve Sünni âlimden ders almış; bu hocalardan ve ortamdan etkilenerek Sünni görüşe yönelmiştir. İbnü'l-Vezir, tevhid, adl, va'd ve vaîd, imamet, akıl-nakil, tevil gibi belli başlı konularda Zeydilikten daha çok Ehlihadis'e yakın görüşler ileri sürmekle birlikte bazı alt başlık konularında Zeydi-Mutezili bir duruş sergilemiştir. İbnü'l-Vezir'in ileri sürdüğü fikirler toplumda bir karşılık bulmuş ve kendisinden sonra Makbeli, San'ani ve Şevkani gibi ulema ile temsil edilen ve günümüze dek süren bir hareket halini almıştır. Bu hareket, Şevkani ve sonrasında selefiliğe meyletmiştir. İbnü'l-Vezir'in günümüz Yemen Selefiliğine doğrudan bir etkisinden söz etmek mümkün olmamakla beraber onun hem Yemen Selefileri hem de diğer selefiler için İbn Teymiyye ve İbn Kayyım el-Cevziyye gibi güçlü bir referans konumuna geçtiği söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Ġbnü‟l-Vezir, Zeydilik, Ehlihadis, Selefilik, Tevhid, Adl, Va‟d ve Vaîd, Ġmamet, Hadis, Kelam, Selef.

In this Ph. D thesis, dealing with his ideas and sect, where İbnü'l-Vezir stands between Zaydiyya and Salafism has attempted to be determined. In the introduction part, general information has been given about Zaydiyya and Salafism. In the first part birth, life, political and social place, scientific character of Ibnü'l-Vezir; in the second part his faith and political ideas; in the third part subjects about his sect tendency such as his ideas on Salaf, Ehlihadith and theologians have been discussed and influences of his ideas after him have been stated. Ibnü'l-Vezir has Zaydi roots and lived in a zaydi environment. He was educated by Sunni scholars and being influenced by these scholars and environments he shifted to sunni view. İbnü'l-Vezir in some subjects such as tawhid, adl, va'd and vaîd, imamet, akıl-nakil, tevil asserted thoughts closer to Ehlihadith than Zaydiyya and in some subtitle subject maintained stance with Zeydi-Mutezili. Ideas of Ibnü'l-Vezir accepted by the society and following him took form of a movement represented by Makbeli, San'ani and Şevkani and has reached to our day. This movement, during and after Şevkani, inclined salafism. It is not possible to talk about Ibnü'l-Vezir's direct influence on present Yemen salafism, hence, it can be said that he became a powerful reference as Ibn Teymiyye and Ibn Kayyım el-Cevziyye for Yemen salafis and others.Keywords: Ibnü‟l-Vezir, Zaydiyya, Ehlihadis, Salafism, Tawhid, Adl, Va‟d and Vaîd, Imamet, Hadith, Kalam, Predecessor