Zamanlararası varlık fiyatlama modeli ve Fama-French üç faktörlü varlık fiyatlama modeli uygulaması: Türkiye örneği

Abstract

Hisse senedi getirilerinin zamana bağlı değişiminde, piyasa portföyünün getirisinin yanında firma büyüklüğü, Defter değeri/Piyasa değeri oranı, makroekonomik faktörler gibi risk faktörleri etkili olabilmektedir. Finansal Varlık Fiyatlama modeline, firma büyüklüğü ve Defter değeri/Piyasa değeri oranı risk faktörlerinin eklenmesiyle Fama ve French (1993) tarafından Üç Faktörlü Varlık Fiyatlama modeli geliştirilmiştir ve bu geliştirilen denge modeli varlık fiyatlarını açıklamada kullanılmaktadır. Finansal varlık fiyatlarını açıklamada kullanılan bir diğer model ise, Merton (1973) tarafından geliştirilen Zamanlararası Varlık Fiyatlama modelidir. Zamanlararası Varlık Fiyatlama modelinde, yatırım fırsatlarındaki değişimi yansıtan durum değişkenlerinin ve piyasa portföyünün getirisinin hisse senedi getirilerindeki yatay kesitsel değişimi açıkladığı varsayılmaktadır.Bu çalışmanın temel amacı, Borsa İstanbul için Üç Faktörlü Varlık Fiyatlama ve Zamanlararası Varlık Fiyatlama modellerinin hisse senedi getirilerini açıklama güçlerinin test edilmesidir. Piyasa riskinin, firma büyüklüğünün, Defter değeri/Piyasa değeri oranının ve Yeni Keynesyen Dinamik Stokastik Genel Denge modelinden elde edilen iktisadi şokların hisse senedi getirileri üzerindeki etkisini panel veri analiziyle araştıran bu çalışmada, firma büyüklüğü ve hisse senedi getirileri arasında negatif yönlü; Defter değeri/Piyasa değeri oranı ile hisse senedi getirileri arasında pozitif yönlü; verimlilik, dışsal harcama, yatırım-teknoloji, fiyat ve ücret mark-up şokları ile hisse senedi getirileri arasında pozitif yönlü; para politikası ve risk primi şokları ile hisse senedi getirileri arasında negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Üç Faktörlü Varlık Fiyatlama modelinin ve Zamanlararası Varlık Fiyatlama modelinin Borsa İstanbul için gerçekleştirilen test sonuçları, modellerin Borsa İstanbul'da uygulanabilirliklerine ilişkin kanıt sunmaktadır.Sonuç olarak, 1993:3-2014:2 dönemini kapsayan çalışmada, Borsa İstanbul için piyasa riskinin, firma büyüklüğünün, Defter değeri/Piyasa değeri oranının ve Yeni Keynesyen Dinamik Stokastik Genel Denge modelinden elde edilen iktisadi şokların, hisse senedi getirilerini etkileyen anlamlı risk faktörleri olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgular ise, ilgili risk faktörlerine ilişkin risk primlerinin piyasa tarafından fiyatlandırıldığını göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Fama ve French Üç Faktör Modeli, Zamanlararası Varlık Fiyatlama Modeli, Dinamik Stokastik Genel Denge Modeli, İktisadi Şoklar.

In the time dependent changing of stock returns, beside market portfolio return, risk factors like firm size, Book value/Market value rate, macroeconomic factors can be efficient. With the addition of firm size and Book value/Market value rate risk factors to Capital Asset Pricing Model, Three Factors Asset Pricing model has been developed by Fama and French (1993) and this equilibrium model is used to explain asset pricing. Another model used in explaining asset pricing is Intertemporal Asset Pricing model developed by Merton (1973). In Intertemporal Asset Pricing model, it is assumed that market portfolio return and state variables which reflect the change in investment opportunity explain the horizontal cross sectional change in stock returns. The main purpose of this study is to test the power of Fama and French Three Asset Pricing and Intertemporal Asset Pricing models in explaining stock returns for Borsa İstanbul. In this study which investigates the effects of market risk, firm size, Book value/Market value rate and economic shocks obtained from New Keynesian Dynamic Stochastic General Equilibrium model on stock returns through panel data analysis, negative direction relation between firm size and stock returns; positive direction relation between Book value/Market value rate and stock returns; positive direction relation between productive, external spending, investment–technology, price and wage marks-up shocks and stock returns; and negative direction relation between monetary policy and risk premium shocks and stock returns were found. The test results of Three Factor Asset Pricing and Intertemporal Asset Pricing models performed for Borsa İstanbul present evidence related to the applicability of models for Borsa İstanbul.Consequently, in the study covering 1993:3-2014:2 period, it was determined that for Borsa İstanbul, market risk, firm size, Book value/Market value rate, economic shocks which were obtained from New Keynesian Dynamic Stochastic General Equilibrium model are risk factors that effect stock returns statistically significant. Therefore, these findings indicate that risk premiums related to risk factors are priced by market.Key Words: Fama and French Three Factor Model, Intertemporal Asset Pricing Model, Dynamic Stochastic General Equilibrium Model, Economic Shocks.