Wilhelm Dilthey`ın tarih felsefesi

Abstract

Modern zamanla beraber bilim kavramından bahsedilince doğa bilimleri anlaşılmıştır. Bilimin ölçütü de doğa bilimlerinin yöntemine göre çalışmak olarak belirlenmiştir. Bu nedenle, tarihi ve toplumu konu alan bilimler de doğa bilimleri yöntemine göre belirlenmiştir. Ancak Dilthey, Almanya'da güçlü bir gelenek olan tarihçilikten de yararlanarak tin bilimleri adını verdiği tarihsel ve sosyal bilimlerin konusu ve yönteminin doğa bilimlerinden farklı olduğunu ortaya koymuş ve tin bilimlerinin yaşama dünyasının dışında olamayacağını söylemiştir. Dilthey, doğa bilimlerinin yönteminin fizik, kimya gibi doğa bilimlerinde başarı gösterdiğini ancak bu yöntemin tarihsel, toplumsal alan olan tinsel dünyaya uygulanamayacağını söylemektedir. Ona göre doğa bilimleri doğal olgulara yönelmelidir. Tarihsel, toplumsal alanda yönelinmesi gereken şey ise anlamlardır. Doğa olayları belli bir yasaya göre işlemektedir ancak insan eylemleri belli bir yasaya dayandırılamamaktadır. İnsan eylemlerini dış etkenden çok insanın iradesi, istekleri ve amaçları yönlendirir. İnsanın eylemlerini ise eylemleri yönlendiren bu değerlerle kavrayabiliriz. Bu değerleri yönlendiren şey, insanın tasarımlarıdır. Yani, insanın kendisi için oluşturduğu tarihsel ve toplumsal düzen, kurumlar ve düşünce yapılarıdır. Bu yüzden bunlar doğa bilimsel bir açıklamanın konusu değil anlamanın konusu olabilirler.İnsanları eyleme geçiren şeyler, daha çok onun ürettiği değerler ve anlamlardır. İnsanlar dış dünyayı, doğayı bile bu değerler ışığında anlamakta, doğaya bile bir anlam yüklemektedirler. Bu nedenle, tarihsel- toplumsal alanı açıklamak yerine anlayabiliriz. Ancak, tarihsel- toplumsal alanı bir bütün olarak kavrayamayız. Çünkü her tarihsel dönem kendi içinde bir bütündür. Her dönemin kendi içinde bir anlamı ve değeri vardır. Her dönem tektir. Bu nedenle tarihin ve toplumun bütününü inceleyemeyiz.Dilthey'a kadar olan ve yapılan tarih felsefelerinde tarihin bir amaca doğru ilerlediğini, tarihi ve tarihin yasalarını ortaya koymaya çalışan felsefenin de tarihten daha üst bir konuma yerleştirildiğini görmekteyiz. Dilthey ise tarihin bir amaca doğru ilerlemediğini ve tarihin bilgisini ortaya koymaya çalışan felsefenin de tarihin bir ürünü olduğunu söylemektedir. Ona göre tarih ve felsefe hem yaşamanın ürünü hem de yaşamayı yapan etkinliklerdir.

By modern times, It has been understood natural sciences with the mention of the scientific concept. The extent of science has also been determined as study according to the method of the natural sciences, therefore the sciences concerned with history and society has also determined according to method of the natural sciences. However, Dilthey demonstrated that subject and methods of historical and social sciences that he called 'human sciences' was different from natural sciences by benefitting from historiography, a strong tradition in German and he said that 'human sciences' could not be apart from life world. Dilthey has said that the method of natural sciences showed success on natural sciences, such as physics, chemistry but that method could not be applied to the spiritual world that was a historical and social field. According to Dilthey, natural sciences focus heavily on natural phenomena. The thing to be addressed in the historical-social field are 'the means'. Natural phenomena operates according to a certain law, but human actions can not be based on a certain law. The will of people, requests and objectives more than external factors redirects human action. We can understand human actions by these values directing actions. What directing these values is design of human being. So, those are historical and social order, institutions and thought structures in which human create for oneself. Therefore, these can be subject of the understanding but not subject of an explanation within natural sciences.Things actuate human are mostly the values and meanings that generate by oneself. Human understand the external world, even nature in the light of these values and attribute a meaning to even nature. Therefore, instead of explaining we can understand historical-social field. However, we can not comprehend historical-social field as a whole because each historical period is a whole in itself. Each period has a meaning and value in itself. Each period is unique. Therefore, we can not review the whole of history and society.In the philosophy of history until Dilthey, we can see that history made progress towards a goal and the philosophy of trying to reveal the history and history of law was placed in a higher position than history. On the contrary, Dilthey says that history don't make progress towards a goal and the philosophy that tries to demonstrate history information is also a product of history. According to him, history and philosophy are both the products of living and the events of living.