Tefsir ilminde kavâid literatürü ve Kâfiyecî ile Sa`dî`nin kavâide dair eserlerinin mukayesesi

Abstract

Bu araştırma tefsir ilminde kavâid konusunun tanıtımını amaçlamaktadır. Araştırma esnasında tefsir ilminde kavâidin kavramsal alanı ve literatürü hakkında açıklama yapılmıştır. Kavramsal alanda `tefsir usûlü, ulûmu'l-Kur'ân ve kavâidü't-tefsir` hakkında gerekli bilgiler verilerek kavramların birbirleriyle benzer ve ayrı yönleri açıklanmıştır. Konuyla alakalı literatür çalışmaları, tarihsel sıralama ile ele alınıp incelenmiştir. Müellif ve eserleri hakkında kısa ve öz bilgiler sunularak genel bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Kavâid müelliflerinden Kâfiyecî ve Sa'dî'nin hayatları, ilmi kişilikleri ve eserleri ikinci bölümde açıklanmıştır. Tefsir ilminde kavâid üzerine yazdıkları eserleri ise üçüncü bölümde mukayeseli bir şekilde ele alınıp incelenmiştir. Mukayeseli değerlendirme esnasında eserlerin içerikleri, yazılış amaçları, takip ettikleri yöntemler, kullandıkları kaynaklar, kavâid çalışmalarına etkileri ve tefsir usûlüne ne gibi katkı sağladıkları belirtilmiştir. Tahlîle ve mukayeseye dayalı bu araştırma, tefsir ilminde kavâid eserlerinin isimsel benzerlik göstermelerine rağmen içerik itibariyle farklılık taşıdıklarını ortaya koymaktadır. Kavâidü't-tefsir, genel anlamda tefsir usûlünün bir alt dalı olarak kullanmasına rağmen zaman zaman aynı anlamda kullanıldıkları inceleme yapılan eserler neticesinde anlaşılmıştır.

This study aims at introducing the kavâid in the science of tafsir. During the research, the conceptual field and the literature of the kavâid in the science of tafsir have been explained. In the conceptual field, similar and distinct aspects of the concepts have been indicated by giving necessary information about `the method of tafsir, the sciences of Quran and the kavaîd of tafsir`. Relevant literature works on the subject have been analyzed with historical ranking. Some general evaluations have been made by providing short and complete information about the authors and their works. Of the kavaîd authors Kâfiyecî ve Sa'dî's lives, scientific personalities and works have been explained in the second part. In the third part, their works on kavâid in the science of tafsir have been studied in a comparative manner. During the comparative evaluation it has been specified the content of works, the purposes of writing, methods they follow, sources they use, their effects on kavaîd works and the contribution to the method of tafsir.This research based on analysis and comparison shows that although kavaîd works in the science of tafsir are similar on name, they differ in content. Although kavâid of tafsir are used as sub-branch of the method of tafsir in general, it has been understood as a result of the evaluation of the literature works that they have been used in the same sense occasionally.