Abdülvâsiʻ-i Cebelî`nin Farsça gazelleri (metin-çeviri-inceleme)

Abstract

Abdülvâsiʻ-i Cebelî, VI/XII. yüzyılının ikinci yarısında yaşamış, Fars edebiyatının tanınmış şairlerindendir. Gazneli ve Selçuklu devletlerinin saray şairi olan Cebelî, Fars şiirindeki üslup değişikliğinin öncülerindendir. Şairin Arapça mektupları ve çeşitli nazım şekillerinden oluşmuş Divanı vardır. Bu çalışma bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Girişte, Abdülvâsiʻ-i Cebelî'nin yaşadığı dönem hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, Abdülvâsiʻ-i Cebelî'nin hayatı, edebî kişiliği, memduhları ve eserleri; ikinci bölümde, Farsça gazeller, vezin, kafiye, redif, vezinler ve oranları, dil ve üslup özellikleri, edebî sanatlar, Arapça cümle ve terkipler açısından incelenmiş; gazel-lerde adı geçen şahsiyetler tanıtılmıştır. Ayrıca Farsça gazeller Türkçeye çevrilip içerikleri anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, çeviri ve incelemede karşılaştırma yapılabilmesi için Ze-bihullâh Safâ tarafından neşredilen Farsça Divan'daki gazellerin metnine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Abdülvâsiʻ-i Cebelî, Farsça Divan, Gazeller, Gazneliler, Sel-çuklular.

Abd-al-Vase Jaabalı is one of the well-known poets of Persian literature who lived in the second half of VI/XII. century. Jaabalı, the laureate of Ghaznavid and Seljuk Sta-tes is one of the pioneers of Persian poetry in stylistic change. The poet has Arabic let-ters and a Diwan which consists of various verse forms. This study consists of one introduction section as well as two other sections. In the introduction, general information related to the period when Abd-al-Vase Jaabalı lived is given.In the first section, information about the life, literary personality and praised per-sons of Abd-al-Vase Jaabalı is given. In the second section, Persian ghazals, meter, rhyme, epiphora, meters and their usage rates, language and stylistic features and literary devices, are examined as regards Arabic sentences and literary devices and the persons who are mentioned in Diwan are introduced. Persian ghazals are translated into Turkish and the contents of the ghazals are discoursed, too. In order to make a comparison of the translation and analysis, the ghazals which are penned by Zabihollah Safa in his Per-sian Diwan, are placed in the third section. Key Words: Abd-al-Vase Jaabalı, Persian Diwan, Ghazals, Ghaznavids, Seljuks