Çahâr Makâla`nin Dil ve Üslûbu ile Nizâmî-i Arûzî`nin `Üslûp` ve Eserinde bu eserde geçen edebi şahsiyetlerin üslûpları hakkındaki görüşlerim

Abstract

Çehâr Makâle, Nizâmî-i Arûzî'nin (ö. 552/1157'den sonra) bir hükümdar için gerekli olan kâtip, şair, müneccim ve tabip gibi dört memurun mesleğinden bahseden eseridir.Asıl adı Mecmau'n-nevâdir olan eser dört bölümden (makale) meydana geldiği için Çehâr Makale adıyla tanınmıştır. Müellif önsözden sonra sırasıyla kâtiplik, şairlik, müneccimlik ve tıp meslekleri hakkında bilgi verir. Her mesleğin en seçkin ve tanınmış mensuplarıyla veya bu mesleklerle ilgili bir hikâye anlatır. Müellif önsözde, Çehâr Makale'yi Gurlular'dan Ebü'l-Hasan Hüsâmeddin adlı bir şehzade için yazdığını belirttikten sonra varlıkları, var olmalarını başkasına (Tanrı'ya) borçlu olanlarla borçlu olmayan (Tanrı) olmak üzere ikiye ayırır ve kâinatın yaratılmasını anlatır.Birinci makalede kâtiplik ve nitelikleri yer alır. Kâtibin bütün edebiyat sanatlarını ve döneminin geçerli bütün ilimlerini bilmesi, ünlü kâtiplerin yazıları hakkında bilgi sahibi olması gerektiği ifade edildikten sonra İskâfî ve İsmâil b. Abbâd er-Râzî gibi ünlü kâtiplerin başından geçenlerle ilgili hikâyeler anlatılır.İkinci makalede önce şiir ve şairlikle ilgili bilgiler verildikten sonra şiirin insanlar üzerindeki etkisi, özellikle hükümdarların adlarının zaman içinde unutulmamasını sağlama konusundaki önemi belirtilir.Bu vesileyle yazar birçok edebî şahsiyetin adını zikrederek dolaylı şekilde onların üslûplarından bahseder.Tezimizde müellifin üslûbu ile zikredilen şairlerin üslûpları hakkında eserde yer alan bilgiler, bilimsel esaslara uygun olarak incelenmiş ve değerlendirilmiştir.

Çehâr Makâle is the work of Nizâmî-i Arûzî (d. 552/ after 1157) which refers to the four professions (scribe, poet, chaldean and physician) necessary for a ruler. It is known as Çehâr Makale because the work whose original name is Mecmau-nevâdir is comprised of four parts. After the preamble, the author gives information about these four professions and tells related stories. The first article contains the attributes and qualities of a scribe. In the second article, after giving information about poet and poetry, the author emphasizes the importance and effect of poetry; thus indirectly mentions the names and literary style of many literary figures. The information about the style of the author and the styles of the poets mentioned in his work is examined and evaluated in accordance with the scientific principles in this study.