Orta öğretimde öğrenci ve velilerin öğretmenlerden beklentileri (Ankara Yenimahalle Mustafa Kemal Lisesi`nde bir inceleme)

Abstract

BÖLÜM 111 ÖZET, YARGI ve ÖNERİLER Amacı Ortaöğretim düzeyindeki bir grup öğrencinin ve bu öğrencilerin velilerinin öğretmenlerden ne tür hiz metler beklediklerini ve beklediklerinden ne kadarım gör düklerini ortaya çıkarmak için yapılan araştırmanın sonuç larına geçmeden önce kısa bir özeti yapılacaktır. Araştırmanın bilgi toplama, aşamasında, örneklem grup larının cevaplamaya katılma oranı öğrenciler bakımından % 96, öğrenci velileri bakımından % 91'dir. Cevaplamaya katılma oranının yüksek oluşu bilgi toplanan öğrencilerin ve öğrenci velilerinin konuya olan yakın ilgileri ile açık lanabilir. örnekleme giren öğrenci grupları ve veliler için envanter maddeleri üzerinde alınan dağılımlar, beklentiler ile görülen hizmetler arasındaki farkları ortaya koyabil miştir. Bu farklara göre, beklentiler lehine manidar sonuç lar bulunmuştur. Öğretmenlerin `öğrencilerle İlişkisi` alanında öğ renciler, öğretmenlerden gençliğin özelliklerini bilmele rini, sorunlarıyla ilgilenmelerini, onlara her hal ve şart ta adil davranmalarını, iyi yanlarını da görerek takdir et melerini, kişiliklerine saygı duymalarını, ufak tefek ha talarını görmemelerini, her zaman kendileriyle diyalog i çinde olmalarını aynı sınıfta olsalar bile ayrı ayrı özel likte olduklarının farkında olmalarını, içine kapanık ve sorunlu öğrencilerle daha çok ilgilenmelerini, hoşgörülü, sevecen, aşırı disiplinden yana olmayan öğretmen davranışı beklemektedirler. Ancak öğretmenlerden bekledikleri bu dav ranışlara yeterince karşılık göremediklerini belirtmişler dir. 50Branş (alan ) Bilgisi` alanında öğrencilerin ve velilerin Öğretmenlerden bekledikleri hizmetlerle gördük lerini belirttikleri hizmetler farlı olup, beklentiler le hine manidar bulunmuştur. Öğrenciler `Branş (alan) Bilgisi` alanında, öğretmenlerin salt başarılı öğrencilerle değil başarısız öğrencilerle de ilgilenmeleri, öğrencilerle bir likte düşünme ve onlarla birlikte çalışma ortamı ve alışkan lığı yaratmalarını, onların ilgi, ihtiyaç ve seviyelerini gözönünde tutmalarını, ders planlarını hazırlarken sınıf seviyesini, öğrenci özelliklesini gözönünde tutmalarını, anlaşılmayan konuların anlaşılması için gerekli tedbirle ri alarak anlamalarını sağlamalarını, kendilerini araştı rıcılığa sevk etmelerini, çalışmalarını adil değerlendirme lerini, ders konularını tartışmalı, zevkli, yoruma dayalı, sınıfta bulunanların katılımıyla işlemelerini, öğretilecek konuları güncelleştirmelerini, öğretilecek konuya karşı motive etmelerini, her faaliyeti kendilerinin bulundukları noktadan başlatmalarını, birlikte planlamalarını beklemek tedirler. Ancak öğrenciler bu alana ilişkin beklentilerine de yeterince karşılık göremediklerini belirtmişlerdir. Öğretmenler gerek ders içinde, gerekse ders dışında öğrencilerle yeterince ilgilenememekte, olumlu diyalog ku ramamakta, beklediklerine istenen kadar karşılık verememek te, onları memnun edememektedirler. Bu bulgular, Baymur'un (1965) bulgularına yaklaşmaktadır. Baymur, `Lise ve Dengi Okullara Giden öğrencilerin Problemleri` adlı araştırmasın da, Öğretmenlerden şikayet eden öğrenci sayısının % 80 ol duğunu bulmuştur. Aynı araştırmada öğrencilerden % 24' ü öğ retmenlerin kendileriyle hiç.ilgilenmediklerini belirtmiş lerdir* Bu araştırmada kendileriyle çok ilgilenildiğini söy leyen öğrenci sayısı % 9' dur. Bizim araştırmamızda bu sayı % 12' dir. Elde ettiğimiz bulgular, Gökçe' nin (1984) bulgu larına da yaklaşmaktadır. Gökçe `Ortaöğretim Gençliğinin Beklenti ve Sorunları` adlı araştırmasında, öğrencilerin % 70' inin ders dışında öğretmenleriyle görüşemediklerini ortaya koymuştur. Bu araştırma sonuçlarında ise gerek52 `Öğrencilerle İlişkisi` alanında, gerekse `Branş (alan) Bilgisi` alanında, hem kız hem de erkek öğrenciler öğret menlerden beklediklerini yeterince göremediklerini belirt mişlerdir, öğrenciler, öğretmenlerin sorunlu öğrencilerle daha çok ilgilenmelerini beklemektedirler (% 74). Bu mese le her ne kadar okul rehberlik servislerini ilgilendiriyor görünüyorsa da öğrenciler bu hizmetleri öğretmenlerden bek lemektedirler. Bu bulgu Kuzgun 'un (1981) bulgularına yak laşmaktadır. Kuzgun, `Okul Danışmanlarının Rol Algıları ve Rol Beklentileri` adlı araştırmasında öğrencilerin çoğunun, sorunlarına çözüm aramaya ilişkin görevlerin hemen hepsi ni sınıf öğretmenlerinden beklediklerini ortaya koymuştur. öğrenci velilerinin, öğretmenlerden bekledikleri ve gördükleri hizmetler, çok yönlü olarak araştırılmıştır. `Velilerle ilişkisi` alanında ve `Branş (alan) Bilgisi` a lanında velilerin bekledikleri hizmetler ortalaması, gör düklerini belirttiklerim hizmetlere ilişkin puan ortalamasın dan yüksek `olup, beklentiler lehine manidar bulunmuş tur. Velilerin beklentileri, her iki alan için( `Velilerle ilişkisi Branş (alan) Bilgisi`), eğitim ve sosyo-ekonomik durumları bakımından karşılaştırılmış, sonuçlar, beklenti ler lehine manidar bulunmuştur. Eğitim durumları ve sosyo- ekonomik durumları bakımından veliler üç kategoride ince lenmiştir. Sonuçlar her iki alandada beklentiler lehine ma nidar bulunmuştur. Öğrenci velilerinin öğretmenlerden beklentilerine ilişkin daha önce yapılmış bir araştırmaya rastlanmadığın dan karşılaştırma yapılamamıştır. Araştırmanın tümü bakımından gerek öğrenciler ve gerekse öğrenci velileri öğretmenlerden bekledikleri dav ranışları genellikle görmediklerini ifade etmektedirler. Bu genel bulgu Ertürk'ün (1970) bulgularına yaklaşmaktadır. Ortaöğretim öğretmenlerinin mesleki faaliyetlerindeki ye tersizliklerle, bu yetersizliklerde görülen istenmedik dav ranışı on yıl öncesine göre kıyaslayan Ertürk, (I960) ge nellikle istenen davranışların azaldığı, istenmeyen53 davranışların çoğaldığı sonucuna varmıştır. Alt bölümün bu aşamasında, bundan önceki de düzenlenen tablolar bir başka yaklaşımla yeniden düzen lenerek `Tablo 21` ve `Tablo 22` de özetlenmeye çalışılmış- tır. TABLO 21 öğrencilerin öğretmenlerden bekledikleri hizmetlerle gördükler! hizmetlere İlişkin puanların özet görünümü. Öğrencilerin Özellikleri Hizmet Alanları Öğrencilerle ilişkisi Branş (alan) Bilgisi Beklenen Görülen Beklenen Görülen Tabloda görüldüğü gibi, gerek `öğrencilerle ilişki si` alanında, gerekse `Branş (alan) Bilgisi` alanında bek lenenler lehine farklılıklar açık olarak görülmektedir. TABLO 22 velilerin öğretmenlerden bekledikleri hizmetlerle gördükleri hizmetlere İlişkin puanların özet görünümü Velilerin Özellikleri Hizmet Alanları '* Öğrencilerle ` Branş (alan) İlişkisi Bilgisi` Beklenen Görülen -Beklenen- Görüleri `Tablo 22` i incelendiğinde her iki alana ilişkin beklentilerin görülenlerden farklı ve yüksek olduğu görüle cektir.