Siyasi kültür ve sosyolojisinin bazı kavramları açısından MHP hareketinin kaynakları ve gelişimi

Abstract

ÖZET Siyasî kültür ve sosyolojinin bazı kavramları açısından MHP Hareketi'nin incelenmesinde izlenen yol şu olmuştur: MHP ve bu partinin merkezim teşkil ettiği `Hareket` sadece siyasî bir organizasyonu değil, aynı zamanda siyasî bir ideoloji ve akımı da temsil etmektedir. MHP, siyasî bir teşkilât olarak 1965-80 döneminde Türkiye'deki siyasî, ideolojik ve eylemci milliyetçiliğin kontrolünü elinde tutmuştur. Çalışmanın çerçevesini MHP Hareketi'nin bu hüviyeti belirlemiştir. MHP Hareketi'nin öncelikle, çok partili hayata geçişle hızlanan politik değişme ile 1950'lerde yoğunluk kazanmaya başlayan sosyo-ekonomik ve kültürel süreçlerin hazırladığı bir ortamda gelişebildiği düşünülmüştür. Bunun için söz konusu değişim sürecinin ana hatlarının ele alınması gerekli görülmüştür. MHP Hareketi'nin siyasî, fikrî ve ideolojik yapısının İkinci Meşrutiyet devrinde güçlenerek Cumhuriyet dönemi boyunca çeşitli yönlerde devam eden Türkçülük-milliyetçilik akımından beslendiği göz önüne alınmış ve bu sürecin gelişimine de yer verilmiştir. MHP'nin 1977 seçimlerinde yüzde 15 civarında (Türkiye ortalamasının -193-iki katından çok) oy aldığı Gümüşhane çevresinde yapılan sosyo-kültürel araştırma neticelerine dayanılarak 'hareketin sosyal ve kültürel kökleri analiz edilmeye çalışılmıştır. Nihayet, MHP'nin gelişme kaydettiği 701i yıllarda katıldığı iki seçimde elde ettiği siyasî desteğin sosyo-politik bir analizi yapılarak inceleme tamamlanmıştır. `Netice`de, MHP Hareketi'nin siyasî-ideolojik niteliği ve gelişimi hakkında yapılan tesbitlere yer verilmiştir. Çalışma boyunca, MHP Hareketi beslendiği tarihî, siyasî, ideolojik kaynakların ve gelişimine imkân veren sosyo-kültürel ve politik değişme süreçlerinin bir `türev `i olarak ele alınmıştır. Başka bir ifadeyle, MHP Hareketi `bağımlı` bir değişken, etkilendiği olgu ve süreçler ise `bağımsız` değişkenler olarak ele alınmış ve bu temel yaklaşıma uygun bir analitik metod izlenmiştir. ?194-

SUMMARY In the study of the MHP Movement in terms of the some conceptions of the political culture and sociology the way followed is briefly this: MHP and `the movement` that MHP is located in its center represent not only a political organization but also a political ideology and current. MHP as a political organization controlled the political, ideological, and actual nationalism in Turkey in the period of 1965-80. This identity of the MHP Movement has designed and defined the scope of the study. It is first taken into consideration that MHP Movement has developed on a socio-political atmosphere which was prepared by the social, economic and culturel processes beginning to concantrate since the 1950's and the political change which has gained speed because of the transition to the multi party period after 1945. Therefore, it has been necessary to review the main characteristics of the process of this change. Because of the fact that the political, intellectual and ideological background of the MHP Movement is depend on the current of the Turkism and nationalism developed in the second constitutional era and continued -195-after the (federation of the Republic, the development of those processes also has been studied. A social-cultural survey has been realized limiting with the centers of Gümüşhane and Bayburt cities and their peripheries where MHP obtained 15 percent vote in 1977 election. Having been depended on the results of the survey the social and cultural genesis of the MHP Movement have been analised. Finally, two general elections in which MHP were relatively successful were analyzed in terms of the socio-political analysis of that relative success. In the section of `the result`, the findings concerning political-ideological characteristics and development of the `MHP Movement` have been presented. `MHP Movement` has been studied as the derivative of processes in the social, cultural and political formations which have made possible its development and the historical, political and ideological mainstreams which have created it. In other words, MHP Movement was handled as a `dependent` variation and the processes and factors affecting it were taken into consideration as `independent` variations. This main approach has been used. sekidtfsQtlm, Kurala -196-