Smintheion heykeltraşlık eserleri

Abstract

ÖZET Anadolu yarımadasının en batı ucuna yakın bir noktada yer alan Apollon Smintheus Tapmağı, hellenistik dönem dünyasında önemli dini yapılardan birisi olmuştur. Yapımn önemi yalnızca Anadolu toprağının tanrısı Apollon'a ait olmasından kaynaklanmaz. Tapmağı önemli kılan mimarisi ve mimariye bağımlı heykeltıraşlık eserleridir. Tapınağın heykeltıraşlık eserlerinden özellikle friz blokları 1980 yılında başlayan ` Özgünel Kazılan ` sırasında ortaya çıkan yeni buluntular ile zenginleşmiştir. Prof. Dr. Coşkun Özgünel tarafından Homeros'un İlyada destanından alınmış ` Troia Savaşlarına ` ait sahneler olarak yorumlanan friz blokları ve figürlü sütun tamburları üzerindeki betimlemeler, Smintheion'un önemini pekiştirmektedir. Tapmağın mimarisi içinde yer alan heykeltıraşlık eserlerinin tümü üzerinde yapılan irdelemeler genel kompozisyon anlayışının MÖ 2. yüzyılın 2 yarısındaki rölyef örneklerinde olduğu gibi tekdüze bir seyir içinde olmadığını göstermektedir. Tapınak heykeltıraşlık eserlerini oluşturan friz blokları ve figürlü sütun tamburları üzerindeki sahnelerdeki anlatım biçimi Telephos frizindeki tarzı hatırlatmaktadır. Figürler ve rölyef arka zemini arasındaki ilişkide ortaya çıkan farklı anlayışlar yine ilk kez Telephos frizinde bir arada kullanılmış olan özellikleri anımsatmaktadır. Apollon Smintheus Tapmağının mimarisi içinde yer alan heykeltıraşlık eserlerinin gösterdikleri stilistik özellikler nedeni ile MÖ 2. yüzyılın 3. çeyreği içinde yaratılmış oldukları gözlenmektedir. Hellenistik dönem rölyef sanatında ayrı bir yere sahip Pergamon Zeus Aharının uzunca süre devam eden sanatsal etkileri içinde Smintheion heykeltıraşlık yapıtlarının alan kullanımı, anlatım dili, rölyef anlayışı ve şekillendirilişi bakımından Telephos frizinden etkilendiği anlaşılmaktadır. i 88

SUMMARY Situated near the furthest west end of the Anatolian peninsula, the Apollon Smintheus Temple was one of the most significant religious constructions in the Hellenistic Age. What makes this temple significant is not only the fact that it belongs to Apollon, the god of the Anatolian land, but also its architecture and the sculpture works related to architecture. Among the sculpture works, the frieze blocks of the temple, in particular, have been enriched by new works discovered during ` Özgünel Excavations `, which started in 1980. The scenes on the frieze blocks and the figurative column drums, interpreted by Prof. Dr. Coşkun Özgünel as belonging to the Trojan Wars, taken from Homeros ` Iliad `, enhance the significance of Smintheion. An analysis of all the sculpture works in the architecture of the temple reveals that the composition is not monotonous as in the reliefs belonging to the second half of the 2nd century BC. The expression style in the scenes on the frieze blocks and the figurative column drums, which make up the sculpture works of the temple, reminds one of the expression style in the Telephos frieze. The different approaches seen in the relation between the figures and the relief background alsa remind one of the qualities that were first used together in the Telephos frieze. It has been observed based on the stylistic characteristics that the sculpture works in the architecture of the Apollon Smintheus Temple were created in the 3rd quarter of the 2nd century BC. It can be seen that the Smintheion sculpture works were influenced by the Telephos frieze with regard to use of space, expression style and relief style and shape within the long-lasting artistic influence of the Pergamon Zeus Altar, which had an outstanding place in the relief art during the Hellenistic Age. 389