Edo döneminde Hollandalıların Shogunluğa sundukları yıllık raporlar

Abstract

TEZ ÖZETLERİ A. TÜRKÇE 17 ve 18. yüzyıllarda Japonya shögun adı verilen askeri yönetici tarafından yönetiliyordu ve dış ilişkiler de minimum düzeydeydi Dış dünya hakkında en önemli bilgiler ise Hollandalıların dış dünyada meydana gelen olayları derleyerek shöguna sundukları raporlar sayesinde elde edilmekteydi. Çalışmamızda da, bu yıllık raporlar çeşitli açılardan irdelenmektedir. Avrupalıların Japonya'ya ulaştıkları 16. yüzyıl ortalarında ülke parçalanmış bir durumda olmakla birlikte, Avrupalılarla yoğun ilişkiler içerisine girilmiş ve başta tüfek olmak üzere bir çok yeni ürünle birlikte Hıristiyanlık dini de Japonya'ya girmiştir. Fakat, Hıristiyanlığın yayılmasından endişe duyan Japon otoriteler 1587 yılında misyonerlerin tüm faaliyetlerini yasaklayarak ülkeyi terketmelerini emretmiştir. Japonya'ya ilk ulaşan Portekizlileri İspanyollar, Hollandalılar ve İngilizler takip etmişlerse de, zamanla çeşitli nedenlerle İngilizler ve İspanyollar Japonya ticaretinden çekilmişlerdir. 1638 yılında patlak veren Shimabara İsyanı'nın büyük bir Hıristiyan ayaklanması haline gelmesi üzerine, Hıristiyanlığı yayma faaliyetleri ile ilişkili oldukları düşünülen Portekizliler Japonya'dan kovulmuş ve Avrupa devletlerinden sadece Hollanda ile ilişkiler sürdürülmüştür. Bu yaklaşık olarak ikiyüz yıl devam etmiştir. Japon otoriteler Portekizlilerin ve İspanyolların faaliyetlerinden haberdar olmak için Hollandalılardan bilgi almaya başlamışlardır. İlk başlarda bu bilgiler shögumun temsilcilerine sözlü olarak verilirken, 1660'lı yıllardan itibaren yazılı rapor 160olarak sunulmuştur.Edo Dönemi boyunca her yıl bir rapor hazırlanırken, 1840 yılında patlak veren Afyon Savaşı ile birlikte her yıl bir ek rapor daha verilir hale gelmiştir. Bu ek rapor uygulaması da yıllık raporlarla birlikte 1850'li yılların sonuna kadar devam etmiştir. Çok erken dönemlerinden itibaren bu raporlarda Türkiye ile ilgili gelişmeler de yer almaktadır. 1840'larda başlayan ek raporlarda da özellikle Kırım Savaşı çok geniş yer bulmaktadır. Raporlardaki bilgiler Edo Dönemi düşünürlerinin dünyayı algılama şeklinin değişiminde de etkili olmuştur. Shögunun başdanışmanlığını yapan Arai Hakuseki başta olmak üzere bu düşünürlerin dünya üzerine yazdıkları eserlerde de Türkiye üzerine yorumlar bulunup, bir anlamda bu durum Japonya'da Türkiye ilgisinin başlangıcı olarak değerlendirilmelidir. B. İNGİLİZCE In the 17* and 18th centuries Japan was under the military rule of the shogun and the international relations of the country was at a minumum level. The most important knowledges about the outer world had obtained by Dutch annual reports were presented to the shogun every year. This study aims to examine several aspects of these reports. When the first Europeans reached Japan in the middle of the 16th century, the country was in a period of upheavals. Within this athmosphere Japanese constituted intensive relations with the Europeans and Christianity was introduced to Japan with a lot of Western products such as guns. But, the anxiety of Japanese authorities against the expansion of Christianity became greater in time and the activities of 161

olarak sunulmuştur.Edo Dönemi boyunca her yıl bir rapor hazırlanırken, 1840 yılında patlak veren Afyon Savaşı ile birlikte her yıl bir ek rapor daha verilir hale gelmiştir. Bu ek rapor uygulaması da yıllık raporlarla birlikte 1850'li yılların sonuna kadar devam etmiştir. Çok erken dönemlerinden itibaren bu raporlarda Türkiye ile ilgili gelişmeler de yer almaktadır. 1840'larda başlayan ek raporlarda da özellikle Kırım Savaşı çok geniş yer bulmaktadır. Raporlardaki bilgiler Edo Dönemi düşünürlerinin dünyayı algılama şeklinin değişiminde de etkili olmuştur. Shögunun başdanışmanlığını yapan Arai Hakuseki başta olmak üzere bu düşünürlerin dünya üzerine yazdıkları eserlerde de Türkiye üzerine yorumlar bulunup, bir anlamda bu durum Japonya'da Türkiye ilgisinin başlangıcı olarak değerlendirilmelidir. B. İNGİLİZCE In the 17* and 18th centuries Japan was under the military rule of the shogun and the international relations of the country was at a minumum level. The most important knowledges about the outer world had obtained by Dutch annual reports were presented to the shogun every year. This study aims to examine several aspects of these reports. When the first Europeans reached Japan in the middle of the 16th century, the country was in a period of upheavals. Within this athmosphere Japanese constituted intensive relations with the Europeans and Christianity was introduced to Japan with a lot of Western products such as guns. But, the anxiety of Japanese authorities against the expansion of Christianity became greater in time and the activities of 161Christian missionaries were prohibited and all missionaries were ordered to leave the country in 1587. Portugueses were the first Europeans to reach Japan, followed by the Spanish, the Dutch and the English in turn. Later, within a short time the Spanish and the English put an end to their trading relations with Japan in 1620's. The Shimabara Rebellion of 1638 became a big Christian rebellion and the Portuguese were expelled from Japan since they were deeply related to the expansion of Christianity in Japan. Thereafter, for nearly two hundred years the Dutch have been the only Europeans to have relations with Japan. Japanese authorities began to acquire information from Dutch concerning the activities of the Portuguese and the Spanish. At the beginning, these informations were given as oral reports to the representatives of shogun. In 1660's it became a basic duty for Dutch to prepare written reports every year and the content of the reports also became wider. During the all Edo Period, Dutch presented one report every year, but after the break out of the Opium War in 1840, the shogunate asked for supplementary reports every year in addition to the annual reports. Both these annual and supplementary reports continued until the end of 1850's. In these Dutch reports, from the very beginning, there were news which were related to Turkey. Especially, the Criemean War was a main subject in the supplementary reports. The information obtained from the Dutch was also affected the world view of Edo intellectuals. In the works of these intellectuals as Arai Hakuseki who was the head consultant of shogun in the early 18th century, one can detect some comments on Turkey. This may be evaluated as the beginning of the Japanese interest in Turkey. 162