Bursa Şeriyye Sicilleri Tereke Defteri: 1487 - 1489

Abstract

Kadi sicilleri içersinde önemli bir belge grubu da tereke kayıtlandır! Tereke ölen bir kimsenin bıraktığı maddi varlığı ifade eder. Muhallefat veya metrûkât şeklinde de geçmektedir. Kadıya müracaat halinde ölen kişinin mirasının varisler arasında paylaşılması için düzenlenen belgelerdir. Osmanlı Devletinde önemli merkezlerde müstakil defterler halinde tutulmuştur. Mirasın varislere paylaştırılması, vasiyetlerin uygulanması, yetim ve gaiblerin miras işlemlerinin yürütülmesi kadının görevleri arasındadır. Kadı kontrolünde kassamlar tarafından düzenlenen bu kayıtlar vefat eden kişilerin medeni, içtimâi ve ekonomik durumları ile ilgili önemli bilgiler taşımaktadır. Bursa şer'iye sicilleri içersinde yer alan A. 6/6 numaralı Sİ92-894 (1487-1489) tarihli tereke defteri 16 aylık bir dönemi kapsamaktadır. 25 5 'i erkek, 203 'ü kadın olmak üzere toplam 458 kişinin tereke kaydını ihtiva etmektedir. Bu 458 kişinin servetleri ile ilgili tobloyu incelediğimizde orta sınıfın ağırlıkta olduğunu görmekteyiz. Büyük servet sahibi kişilerin ise genellikle kuyumdu, dokumacı ve tüccarlar olduğu göze çapmaktadır. Gulam ve cariye sahibi kişilerin ise bu köleleri üretim faaliyetlerinde iş gücü olarak istihdam ettiği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca vefat eden kölelerin bir çoğunun özgür insanlar kadar servete sahip oldukları dikkatimizi çekmektedir. Tereke defterlerindeki kayıtlı çocuk sayısı da nüfus konusunda yapılacak çalışmalara ışık tutacaktır. Elde ettiğimiz verilere göre 212 ailenin toplam 431 çocuğu vardır. Aile başına ortalama 2 çocuk düşmektedir ki bu durum gelişmiş toplumlardaki ailelerin sahip olduğu çocuk miktarıdır. Özetle şunları ifade edebiliriz ki tereke defterleri içeriği zengin arşiv vesikalarıdır, özellikle şehir târihi çalışmalarında yararlanılacak en önemli kaynaklardandır. Bu konudaki çalışmaların azlığı konunun önemini bir kat daha artırmaktadır. Arşivlerimizdeki sayısız kayıtlar araştırmacıların ilgisini beklemektedir.

One of the most important sources groups are tereke records. Tereke is one's material weath after his/her death. Tereke is mentioned as Muhallefat or Metriikat in other sources. These are arranged documents to share deaths' wealth amoung inheritors. İn Ottaman Empire, these records were written as seperate special notebooks. To sliare heritage amoung inheritors perform necessities about heritage of orphans and absents are some of missions of Qadi. These records were organized Kassams under the control of Qadi contains important data about social, economical, civil condition of deaths. 892-894 (1487-1489) dated Tereke Defter in numbered 6. A/6 Bursa Seriye Sicills, containslö month period. İn this record, tereke records of 255 rrien and 203 women are seen when we investigate wealth table of 458 person. We see that the number of middle-classes are more than the others. Rich person are generally merchants, jewelers weaver, he owners of Gulam an Cariye give mission these people in production sector. Moreover, in addition to these it iş very weath like free people. Recorded children in Tereke Defters clerify to own information about population. According to obtained data, there were total 431 children of 221 families. İn each family approximately there were two children^ these numbers are the same as the families in civilized societies. İn the light of above mentioned facts that it can be concluded, Tereke Defters are rich archival documents. These are the most important sources especially to city- historians. This is important point that, there are few people who have been studying in this subject, this makes importance heavily. Unknown and unlimited records are waiting to their researchers.