Uluslararası yatırım uyuşmazlıklarında tahkim

Abstract

ÖZET Tahkimin uluslararası uyuşmazlıkların çözümü için kaçınılmaz bir yol olduğu, hukuk alanındaki herkesçe bilinen bir gerçektir. Bugün, uluslararası organizasyonlar tarafından kabul edilen pek çok tahkim kuralı ve uyuşmazlıkların çözümü için tahkim hizmeti sunan çok sayıda merkez vardır. Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü îçin Uluslararası Merkez (ICSID) de bunlardan biridir. ICSID, 1965 yılında Devletler île Diğer Devlet Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözülmesine İlişkin Washington Sözleşmesi ile kurulmuştur. Sözleşmenin adında da belirtildiği gibi, Merkezin yargılama ehliyeti sadece yatırımdan doğan hukuki uyuşmazlıkları kapsamaktadır. ICSID Tahkimi'nin etkili ve özellik arzeden bir yol olması, onun bağımsız devletler tarafından ihdas edilmesine dayanmaktadır. Sözleşmeye göre, ICSID Tahkim prosedürü dairesinde verilen hakem kararlan, bütün akid ülkelerde mahkemeler tarafından verilmiş bağlayıcı kararlar gibi icra edilir. Diğer deyişle, Sözleşmeyi imzalayan ve onaylayan her ülke, ICSID hakem kararını kendi topraklarında yerel bir mahkeme tarafından verilmiş nihai karar gibi icra etmeyi taahhüt etmiştir. Görüldüğü gibi ICSID Tahkiminde, yerel yargı organlarının hakem kararlan üzerindeki denetimini yasaklayan sıkı bir tenfiz rejimi öngörülmüştür. ICSID Tahkimi, imzaladığı bir çok ikili yatırım anlaşmasında Merkezin yargılama yetkisi kabul etmesi bakımından, Türkiye için de önem taşımaktadır. Türkiye gelişmekte olan bir ülke olarak yabancı sermayeye şiddtele ihtiyaç duymaktadır. Bunun farkında olan Türk Devleti, ülkesinde uluslararası tahkimin uygulanabilirliğini sağlamak için gerekli adımlan atmıştır. Bu amaçla, ilk önce imtiyaz sözleşmelerinde tahkim için var olan Anayasal engeller kaldırılmıştır. Daha sonra gerekli yasal düzenlemeler kabul edilmiş ve yürürlüğe konmuştur. Bu çalışmada, milletlerarası uyuşmazlıkların çözüm yollan ve milletlerarası tahkimin gelişim süreci, detaylarıyla ICSID Tahkiminin işleyişi ve Türkiye için ICSID Tahkiminin önemi ve son olarak Türk Tahkim Hukukundaki güncel gelişmeler açıklanmaya çalışılmıştır. 102

SUMMARY The fact that arbitration in international disputes is unavoidable way has been known for anyone in law practice. There are a lot of international arbitration rules laid down by international organizations and institutional centers which make services about arbitration. The one of them is International Centre for Settlement Investment Disputes (ICSID). ICSID is established by The Washington Convention on the Settlement of Investment Disputes between States and Nationals of Other States in 1965. As pointed out in the name of the Convention, the Centre's jurisdiction capacity covers only legal disputes arising out of an investment. ICSID arbitration is an effective and exclusive way, based on that its foundation is realized by independent states. According to the Convention, an arbitral award under ICSID procedure shall be enforced in all Contracting States as a binding judgements of courts. In other words, all of the States which signed and ratified the Convention have undertaken to enforce ICSID arbitral awards in their territories as a final judgement rendered by their respective domestic courts. Therefore, the strict enforcement regime prohibiting the arbitral awards to be controled by domestic judical organs has been provided in the ICSID arbitration. ICSID arbitration is also important for Turkey acknowledging ICSID jurisdiction power in lots of bilateral investment treaties it signed. Turkey has severely been in need of foreing capital as a developing country. Turkey aware of it is taking steps required for enhancing the applicability of international arbitration in its territories. Pursuant to it, first of all the Constutional obstacles for arbitration in concession agreements have been abolished. Then, legislation required was acknowledged and enforced. By this study, it was tried to examine for the ways of settlement for international disputes and the develepment process of international arbitration, the functioning of ICSID arbitration in details, the importance of ICSID arbitration for Turkey and in the end the latest developments in Turkish Arbitration Law. ms$0^ 103