İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi`nde kişiye tanınan özgürlük ve güvenlik hakkı

Abstract

ÖZET İnsan Haklan Avrupa Sözleşmesinin 5. Maddesi kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkını temel kural olarak düzenlemekte, daha sonra bu hakkın güvencelerini koymakta ve hangi nedenlerle kısıtlanabileceğini sınırlı sayıda olmak üzere belirlemektedir. Buna göre kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ulusal hukuk bazında İHAS'nin 5. Maddesinde belirtilen nedenler dışında kısıtlanamayacaktır. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi, bu konuda ulusal hukuka uygunluğun bulunup bulunmadığını denetlediği gibi, özgürlüğü kısıtlayıcı işlemin ulusal hukuka uygunluğunun yanında Sözleşme'nin 5. Maddesinde güdülen amaca (bireyi özgürlük kısıtlamasında keyfiliğe karşı korumak) uygunluğunu da denetlemektedir. Özgürlük ile fiziksel özgürlük ifade edilmektedir. Kişi özgürlüğünün yanında güvenlik hakkı, kişinin özgürlüğüne yönelik keyfi işlemlere karşı korunmasını ifade eder. Bu nedenle güvenlik hakkı mutlaktır; hiçbir sınırlamayı kabul etmez. Özgürlük hakkı ise Sözleşme'de belirtilen nedenlerle kısıtlanabilecektir. Ancak bu husus her zaman geçerli değildir. Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkının, Sözleşme'nin 15. Maddesinin fıkrasına göre askıya alınabilmesi olanaklıdır. 5. maddenin 2, 3, 4 ve 5. Fıkralarında ise güvenceler sayılmıştır. Bu güvenceler özgürlüğü kısıtlanan kişinin derhal bilgilendirilme, derhal yargıç veya yargılama yetkisine sahip bir görevli önüne çıkarılma, makul sürede yargılanma yada yargılama sürerken salıverilme, tutulmanın hukukilik denetimi için başvurma (habeas corpus güvencesi) ve tazminat haklarıdır.

ABSTRACT Article 5 of ECHR (European Convention on Human Rights) arranges the right of liberty and security of person as principal rule, and designates its assurances and with which exhaustive reasons it is restricted. According to this, the right of liberty and security of person is not to be restricted on the municipal law except for the reasons in the article 5 of ECHR. On this matter, European Court of Human Rights supervises whether those restrictions are lawful and appropriate to the objective (i.e. to protect person from arbitrary restrictions on liberty) of Article 5 of ECHR. By `liberty`, physical liberty of the person is meant. Apart from liberty, the right of security means personal protection from arbitrary procedures directed to personal liberty. From this point of view, the right of security is absolute and has no acceptable limitation. The right of liberty can only be restricted by the reasons in the Convention. However, this last consideration is not always valid. The right of liberty and security of person can be suspended in accordance with paragraph 1 of Article 15 of the Convention. In the paragraph 2, 3, 4 and 5 of Article 5, the suggested assurances to protect liberty and security of person are designated. Those assurances are the rights to be informed promptly, to be brought promptly before a judge or other officer authorised by law, to be tried within a reasonable time or to be released while being tried, to challenge the legality of detention (remedy of habeas corpus) and right of compensation. /**`