Atatürk Üniversitesi Tarım İşletmesi`nde yetiştirilen saf sarı alacaların bazı verim ve yaşama gücü özellikleri

Abstract

ÖZET Bu araştırmada, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım İşletmesinde yetiştirilen Sarı Alaca sığırlarının süt verimi, döl verimi, doğum ağırlığı ve yaşama gücü özellikleri incelenmiştir. Gerçek süt verimi, 305 günlük süt verimi, laktasyon süresi, süt yağı oranı ve gerçek yağ verimine ait genel ortalamalar sırasıyla; 2810.54 ± 146.45 kg, 2614.52 ± 136.31 kg, 317.81 ± 13.48 gün, % 4.04 ± 0.07 ve 115.69 ± 7.74 kg olarak tespit edilmiştir. Süt ve yağ verimi özelliklerinde, etkili faktörler olarak; verim yılı, buzağılama mevsimi ve laktasyon sırası incelenmiştir. Buzağılama mevsimi gruplandırılarak incelenmiştir. Buna göre, Ekim-Mart ayları I. grup, Nisan-Eylül ayları ise, 2. grup olarak ele alınmıştır. Süt ve yağ verimi özelliklerinde verim yılının etkisi önemsiz bulunmuştur. Süt ve yağ verimi özelliklerinde en yüksek verim ortalaması, I. grup olarak sınıflandırılan aylardan elde edilmiştir. Buzağılama mevsiminin; gerçek süt verimi ve 305 günlük süt verimine olan etkisi çok önemli (P<0.01), laktasyon süresi, süt yağı oranı ve gerçek yağ verimine olan etkisi önemli (P<0.05) olarak saptanmıştır. Laktasyon sırasının süt ve yağ verim özelliklerine olan etkisi önemsiz bulunmuştur. En yüksek gerçek süt verimi, laktasyon süresi ve 305 günlük süt verimi ortalamaları, sırasıyla; 3., 1., 4. ve daha yukarısı olarak ele alınan laktasyonlardan elde edilmiştir. Süt yağı oranı ve gerçek yağ veriminde gerçekleşen en yüksek ortalamalar ise, sırasıyla 3. ve 1. laktasyonlarda saptanmıştır. Bu araştırmada, döl verimi özellikleri olarak; buzağılama aralığı, ilkine buzağılama yaşı, gebelik süresi, normal doğum, ikiz doğum, yavru atma ve ölü doğumlar incelenmiştir. Buzağılama aralığı, ilkine buzağılama yaşı ve gebelik süresine ait en küçük kareler ortalamaları, sırasıyla; 455.85 ± 17.36 gün, 42.99 ± 1.50 ay ve 285.25 ± 0.65 gün olarak hesaplanmıştır. Ayrıca, normal doğum, ikiz doğum, yavru atma ve ölü doğum oranları sırasıyla; % 93.2, % 1.9, % 4.3 ve % 2.6 bulunmuştur.ii Buzağılama aralığına etkili faktörler olarak; yıl, cinsiyet, mevsim ve ineğin yaşı ele alınmıştır. Sözkonusu faktörlerin, buzağılama aralığına olan etkisi istatîstiki olarak önemsiz bulunmuştur. Dişi buzağılar için bulunan buzağılama aralığı ortalaması, erkek buzağılara göre daha yüksek hesaplanmıştır. İncelenen yaş sınıfları çerçevesinde, ineğin yaşının artışına paralel olarak buzağılama aralığının azaldığı ve bu azalmanın 7 yaşına kadar sürdüğü tespit edilmiştir. En kısa buzağılama aralığı ortalaması, yaz aylarında buzağılayan ineklerde saptanmıştır. İlkine buzağılama yaşına etkili faktörler olarak; yıl, cinsiyet ve mevsim incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; yıl etkisi çok önemli (P<0.01), mevsim etkisi önemli (P<0.05) ve cinsiyet etkisi önemsiz bulunmuştur. İlk buzağılarını ilkbaharda veren ineklerin ilkine buzağılama yaşı ortalaması, sonbahar ve kış aylarında verenlere göre daha düşük bulunmuştur. Gebelik süresi ortalaması, 285.25 ± 0.65 gün olarak tespit edilmiştir. Gebelik süresine etkili faktörler olarak incelenen yıl ve boğa etkisi çok önemli (P<0.01), ineğin yaşı ve buzağı cinsiyeti etkisi önemsiz bulunmuştur. Gebelik süresine ait en küçük kareler ortalamaları; erkek ve dişi buzağılar için sırasıyla 285.03 ± 0.97 ve 285.46 ± 0.90 gün olarak saptanmıştır. Doğum ağırlığı ortalaması, 36.72±0.72 kg olarak saptanmıştır. Cinsiyet gruplarının ortalama doğum ağırlıkları erkek buzağılarda 37.90 ± 1.00, dişi buzağılarda 35.54 ± 1.14 kg bulunmuştur. Doğum ağırlığına etkili faktörler olarak incelenen; yıl, cinsiyet, ana yaşı ve boğa etkisi, istatîstiki olarak önemsiz bulunmuştur. Ana yaşının artışına paralel olarak, doğum ağırlığının artma eğiliminde olduğu, bu artışın 8 yaşına kadar devam ettiği, daha sonraki yaşlarda azaldığı tespit edilmiştir. 1971-1990 yılları arasında, 0-18 aylık yaş grubu içerisinde 25 adet ölüm olayı meydana gelmiş ve toplam ölüm oranı, % 16.5 olarak bulunmuştur, ölüm olaylarının % BB'l o»2 aylık yaş grubunda meydana gelmiştir, ölümlerin mevsimler© dağılımının farklılık gösterdiği, ölüm olaylarının daha çok kış ve ilkbahar aylarında meydana geldiği saptanmıştır. Erkek buzağılardaki yaşama gücü, dişi buzağılara göre daha düşük bulunmuştur.

İÜ SUMMARY Some production traits and the livability of purebred Simmentai (Yellow Pied) cattle in the Experimental Farm of Atatürk University. In this research, the milk yield and some other important reproductive traits, such as, the number of calves born, the birth weight and livability characteristics of Simmentai cattle raised in Experimental Farm of Atatürk University were studied. The overall averages of the actual and 305 day of milk yields, the lactation lenght, the milk fat percentage and the actual fat yield were calculated as 2810.54 ± 146.45, 2614.52 ± 136.31 kg; 317.81 ± 13.48 days, % 4.04 ± 0.07 and 115.69 7.74 kg respectively. Calving year, calving season, lactation number which are the influential factors in milk production were examined. The calving season was divided into the following periods: October-March, the first group, April-September, the second group. The effect of calving year on milk and fat yield characteristics was found as insignificant. The highest averages in milk and fat yields were obtained from the first group. The effect of calving season on the actual and the 305 days of milk production was highly significant (P<0.01), but its effect on the lactation lenght, milk fat percentage and the actual fat yield was significant (P<0.05). The milk and fat yield traits was not influenced significantly by the lactation number. The highest averages on the actual milk yield, lactation lenght and the 305 days of milk production were obtained from 3 rd. 1 st. 4 th and further lactations respectively. The highest average values in milk fat percentage and actual fat yield were found in 3 rd and 1st lactation periods respectively. The calving intervals, the first calving age, pregnancy lengh, normal and twin birth rate, abortion and stillbirths were investigated as reproduction traits. The least square means related to the calving interval, the first calving age and pregnancy lenght were found as 455.85 ± 17.36 days, 42.99 ± 1.50 months and 285.25 ± 0.65IV days respectively. The values obtained for the normal, twin births, abortion and still birth rate were 93.2 %, 1.9 %, 4.3 % and 2.6 % respectively. The year, sex, season and the age of the cow were taken into consideration as the influential factors on the calving interval; which was not significantly affected by these factors. The calculated average calves for calving interval of female calves were higher than those of the male calves. In age groups studied, the calving interval decreased as the cow getting older and this pattern persisted till the cows were seven years old. The shortest calving interval was found in cows calved in summer season. The factors effecting the first calving age, as year, sex and season was tested. The results obtained showed that the first calving age was highly significantly (P<0.01) and signigicantly (P<0.05) affected by year and season respectively, but the effect of sex was not significant. The mean values of the first calving age of the cows calved in spring were found lower than those of the cows calved in autumm and in winter monthes. The average pregnancy lenght was 285.25 ± 0.65 days. Among the factors influencing the pregnancy lenght, the effects of year and bull was found significant (P<0.01). But the age of the cow and the sex of the calve have no significance in this respect. The least square means related to the pregnancy lenght for male and female cows were 285.03 ± 0.97 and 285.46 ± 0.90 days respectively. The average birth weight was 36.72 ± 0.78 kg. The birth weight mean values of the sex groups were found as 37.90 ± 1.00 kg for male and 35.54 ± 1.14 kg for female calves. The effect of year, sex, age of the dam and bull on the birth weight were not significant. The birth weight tended to increase depending on increasing age of the dam and this tendency persisted till these cows were eight years old, after that, it decreased. 25 animals from 0-18 month of age group died between the years 1971-1990. Total mortality rate was 16.5 %; 88 % of which was belong to 0-2 months old age group. Although the distrubution of death showed the seasonal differences, most of theincidences occurred during the winter. The survival rate of the male calves was found lower than that of females calves.