Depresyonda utanç, suçluluk, öfke ve kendilik değeri

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, utanç, suçluluk, öfke ve kendilik değeri değişkenlerinin depresyondaki rolünü incelemek ve bu rolün depresyonun yoğunluğuna göre değişip değişmeyeceğini değerlendirmektir. Bu amaç doğrultusunda, çalışmanın ömeklemini, iki bağımsız tanı koyucu tarafından DSM- IV tanı ölçütlerine göre majör depresyon tanısı alan ve BDE puanı 20 ve üstünde olan 103 `hasta` ile, raslantısal biçimde seçilmiş bir `normal grup` içinden, BDE puanlarına göre, `depresif belirtileri düşük` ve `depresif belirtileri yüksek` olarak belirlenen, 131 ve 91 kişi oluşturmuştur. Ancak bu grupları belirlemek için 565 `normal` kişiye gidildiğinden, toplam 668 kişiyle çalışılmıştır. Hangi grupta olursa olsun, çalışmaya alınan kişilerin ölçeklerin uygulandığı sırada, son bir ay içinde herhangi bir psikiyatrik ilaç kullanmıyor olmalarına dikkat edilmiştir. Katılımcılar 25- 50 yaş arasındaki kişilerden seçilmiştir. Yapılan tek yönlü varyans analizi sonunda, depresif belirtileri düşük ve depresif belirtileri yüksek normal kişilerin, majör depresyon tanılı hastalara göre daha az utanç duygusuna sahip, daha az öfkeli ve kendilik değeri daha yüksek kişiler olduğu bulunmuştur. Bir başka söyleyişle, majör depresyon tanılı hastalar, depresif belirtileri düşük ve yüksek olanlardan daha fazla utanç duygusuna sahip, daha öfkeli ve kendilik değeri daha düşük bir gruptur. Bununla beraber, tüm gruplar arasında, bu değişkenler açısından istatistiksel açıdan anlamlı 106farklılıklar da dikkati çekmiştir. Ancak dikkati çeken bir başka olgu da suçluluk açısından gruplar arasında farklılık olmayışıdır. Yapılan regresyon analizi sonuçlarına göre, tüm gruplarda depresif belirtileri yordayan değişkenler, öfke ve kendilik değeri olarak bulunmuştur. Ancak `normaller` ve `hasta` olanların ayırımı, hasta grubun depresyonunu yordamaya suçluluk ve utanç duygularının da katılmasıyla ortaya çıkmıştır. Her grup için ayrı ayrı yapılan kısmi korelasyon analizler sonucunda da, kendilik değeri ve öfke arasında hiçbir grupta, hiçbir ilişki çıkmamıştır. Suçluluk ve utancın ise tüm gruplarda en yüksek korelasyonu gösteren iki değişken olduğu görülmüştür. Suçluluk ile öfke arasında genellikle bir ilişki bulunmazken, utanç ile öfke, bağlantılı görülmektedir. Kendilik değeri ile ilişkilerde de suçluluk ve utancın ilişkisi, depresif belirtileri düşük grupta ortak bir örüntü gösterirken, depresyon düzeyi arttıkça utanç ve kendilik değeri arasındaki ilişki kaybolmakta, ancak suçlulukla kendilik değeri ilişkisi sürmektedir (ancak depresif belirtileri yüksek normaller grubunda bu ilişkinin kaybolduğu görülmektedir). Bütün bu bulgular ışığında bazı yorumlara gidilmiştir. Örneğin, grupların suçluluk puanları bakımından farklılaşmamaları, depresif belirtileri düşük normaller ile majör depresyon tanısı alan hasta grubunun suçluluk puanlarının birbirine çok yakın oluşu, iki farklı grupta yaşanmakta olan bu suçluluğun farklı türden suçluluklar olabileceğini düşündürmüştür. Depresif belirtileri düşük olan 107normal gruptaki suçluluğun, daha çok kişinin davranışlarını, kişiler arası ilişkilerini düzenlemeye yönelik tarzda yaşanabileceği; majör depresyon grubunda yaşanan suçluluk duygusunun ise kişiyi içe kapanmaya, hatta kendisiyle ilişkilerini bozmaya değin götürebileceği yorumuna gidilmiştir. Yaşamını, depresif belirtilerini hastalık düzeyine gelmeden sürdürebilen kişiler için, koruyucu ruh sağlığı açısından, öfke yönetimi ve kendilik değerini arttırmaya yardımcı, problem çözme becerileri, iletişim becerileri gibi eğitimlerin önemli olacağı düşünülürken; majör depresyon hastalarının tedavisinde, öfke ile baş etme, iletişim becerileri ve problem çözme becerilerinin yanında, bu kişilerin utanç ve suçluluk duygularına yönelik müdahalelerin de önemi vurgulanmıştır. 108

SUMMARY The aim of the study was to assess the role of shame, guilt, anger and self- concept in depression and changes in the role of these variables in relation with the level of depression. 103 major depressive patients diagnosed according to DSM- IV criteria and whose Beck Depression Inventory (BDI) scores were above 20; 131 normals with BDI scores indicating low depression level and 91 with high depression level were included in the study. These groups were assigned from 565 normals, therefore a total of 668 persons were studied. None of the subjects had been using psychotropic medication during the last month. The ages of participants ranged between 25-50. One -way analysis of variance of the data showed that normals with high and low depression levels had lower shame, anger and higher self concept when compared with major depressives. In other words, patients diagnosed as major depression had higher shame, anger and lower self-concept than the normal group with high and low depression levels. On the other hand, significant differences between all groups were found in these variables. However, there was no difference in shame between the groups. 109Regression analysis revealed that in all groups, anger and self-concept were the variables that predicted depressive symptoms. However, differentiation between `normals` and `patients` could be made when guilt and shame feelings were added in the prediction of depression in patients. In partial correlation analyses made separately for each group, no correlation was found between self concept and anger in any of the groups. It was found that the two variables with the highest correlations were guilt and shame in all groups. While generally there was no correlation between guilt and anger, it seems that shame and anger are related. In the relations between guilt and shame with self concept, while the group with low depressive symptoms had a common pattern, the relation between shame and self-concept diminished with increasing depression levels, but guilt and self concept increased (however, in normals with high depressive symptoms, this relation diminished). In the light of these findings, some conclusions were made. For example, it was concluded that when it is considered that groups did not differ in guilt scores, that the guilt scores of normals with low depression symptoms and major depression group was very close, the guilt experienced by the two groups may be two different kinds of guilt. Guilt experienced by normals with low depression symptoms may help to organize behavior in interpersonal relations; while guilt experienced in the major depression group may lead to withdrawal from interpersonal relations and even to the disruptions in self relations. noFor persons whose depressive symptoms can be managed without leading to illness, education in anger management, problem solving and communication skills may be important, while in treating major depression patients, besides anger management, communication and problem solving skills; shame and guilt feelings should also be treated. m