Aşkale, Balkaya ve sütkans kömürlerinin XRS`le yapılan elementel analizleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Erzurum il sınırlan dahilinde bulunan yataklardan elde edilen ve bugünkü işletmecilik açısından ekonomik önemi olan; Aşkale, Balkaya ve Sütkans kömürlerinin x-ışmı flöresans tekniği kullanılarak kalitatif ve kantitiatif analizleri yapılmıştır. Numuneler Doğu Linyitleri İşletmeleri Müdürlüğünden temin edilen kömürlerden harmanlanmış olup analit atomları, Am-241 ve Fe-55 radyoizotop kaynaklarının yayımladığı f.-.tonlarla uyarılmıştır. Analit ve matris atomlarının yayımladığı karekteristik fotonların ve saçılma fotonlarının sayılmasında farklı enerji bölgelerindeki dedeksiyon verimlerine uygun olarak Ge(Li) ve Si(Li) yarıiletken sayaçları kullanılmıştır. Parçacık büyüklüğü etkilerini minimuma indirmek için tüm numunelerde, numune muhtevası 200-270 mesh'lik eleklerden geçirilmiştir. Am-241 ve Fe-55 radyoizotop kaynaklarıyla uyarılan numunelerde Ge(Li) ve Si(Li) ile Fe, Ba, Ce, Ti, Ca, K, Ar ve S atomlarının numunede mevcut oldukları tes- bit edilmiş ve standart ilâve metoduyla bunlardan Fe, Ba, Ce, Ti ve S'ün Aşkale, Balkaya ve Sütkans kömürlerindeki ağırlık konsantrasyonları ölçülmüştür. Ayrıca, Aşkale kömürünün külündeki S konsantrasyonu tayin edilerek yanma işlemiyle ha vaya karışan S miktarı hakkında yaklaşık bir sonuç da elde edilmiştir.

u SUMMARY In this work, qualitative and quantitative analysis of coal obtained from Aşkale, Balkaya and Sütkans, in Erzurum, which has a great economical importance in that management, have been carried out by X-Ray Fluorescence Technique (XRFT). Samples are made by mkdng the coal obtained by Doğu Linyit İşletmesi Müdürlüğü and the analyt atoms have been excited by photons emitted from Am- 241 and Fe-55 radioisotop annular sources. Ge(Li) and Si(Li) semiconductor detectors have been used in the detection of char acteristic and scattering photons emitted by analyt and matrix atoms corresponding to the high detection efficiency at the different energy regions. To minimize the particle bize effect, contents of the samples have been sift by using sieves in the size of 200-270 mesh for all samples. The existence of Fe, Bâ, Ce, Ti, Ca, K, Ar and S atoms in the samples has been determined with the Ge(Li) and Si (Li) detectors and weight concentration of Fe, Ba, Ce, Ti, and S in the Aşkale, Balkaya and Sütkans coal have been measured by the standart addition method. Furthermore, S concentration in the ash of Aşkale coal has been determined and also an approximate result about the amount of S mixed to the atmosphere by the process of burning has been obtained.