Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H. 1221 nolu Siyer-i Nebî`de metin minyatür ilişkisi

Abstract

Erzurumlu Mustafa Darîr, XIV. asrın ikinci döneminde yaşamıştır. Hemmanzum hem de mensur olarak kaleme aldığı eserlerini genelliklehükümdarların talebi üzerine yazmıştır. Darîr'e şöhretini kazandıran eserSiyer-i Nebî'sidir. Memlûk Sultanı Berkuk'a ithâfen yazdığı eser, ilk Türkçesiyer olması yönüyle önemlidir. Aynı zamanda Siyer'in içinde yer alan ve Hz.Peygamber'in doğumunu konu edinen kısım, Mevlid türünde yazılmış ilkmanzumedir. Halk arasında sevilerek okunan Siyer-i Nebî, XVI. yüzyılda III.Murad'ın emriyle Osmanlı saray nakkaşları ve hattatları tarafından resimli altıcilt hâlinde hazırlanmıştır. Bu yönüyle de Hz. Peygamber'in hayatınıntamamının resimlendiği tek eser olma özelliğine sahiptir.Hiç şüphesiz ki yazmalardaki minyatürler konuyu görsel hâle getirerekanlaşılmasını kolaylaştırmakta ve olayı kalıcı kılmaktadır. Bunun yanındametinde yer almayan pek çok detayı da içerdiğinden metne ayrı bir zenginlikkatmaktadır. Bu bağlamda, Siyer-i Nebî'yi resimleriyle incelemek metningeçmişte nasıl anlaşıldığını ortaya koyması açısından önemlidir.Çalışmamızda Siyer-i Nebi'nin TSMK. H. 1221 nolu nüshasının metni veresimleri bir arada değerlendirilerek ikonografik bir çözümlemeye ağırlıkverilmiştir. Öncelikle müellifin hayatı, eserleri ve edebî kişiliği hakkında bilgiverilmiştir. TSMK. H. 1221 nolu nüshanın tavsifi yapılmış, hazırlanmasındaemeği olan sanatçılar hakkında birtakım değerlendirmelerde bulunulmuştur.Daha sonra eserin metni ve resimleri figürler, figürlerin kutsallık sembolleri,kılık-kıyafet özellikleri, toplumda yaygın olan gelenekler ve âdetler açısındandeğerlendirilmiştir. İncelememizde, metinde açıklanmayan bir takım kavramolay ve olguların resimlerde canlandırıldığı tespit edilmiştir.

Erzurumlu Mustafa Darîr lived in the second part of the fourteenthcentury. He wrote usually his books on the request of rulers both in verse andprose. The book of Siyer-i Nebî (The Life of the Prophet Muhammad), is hismost famous work. Siyer-i Nebi, presented to the Memlûk Sultan Berkuk, isalso important due to being first Turkish siyer work. At the same time the poemthat contains the birth of the Prophet Muhammad in this Siyer is the first poemwhich was written in Mevlid genre. Siyer-i Nebî, one of the most popular booksin the Ottoman society, was compiled by palace calligraphers and illustrators insix illustrated volumes on the command of Murad III in the sixteenth century.This manuscript is also the first and unique book which was illustrated thewhole life of the Prophet.Undoubtedly the illustrations in the manuscripts help to understand thetexts thanks to visuality and keep the events in mind. In addition, they enrichthe text as the illustrations contain a lot of details which are not existed in thetext. The investigating of Siyer-i Nebi text together with its illustrations isimportant in terms of showing that how it was understood in the past.In the work, iconographic analysis of the copy of Siyer-i Nebi registeredto Topkapı Palace Museum Library (TPML.) numbered H. 1221 has been madeby evaluating text and illustrations together. Firstly the life of author, his worksand his literary personality were examined. Moreover, the description of themanuscript TPML. numbered H. 1221 was explained and its craftsmen whoprepared it were investigated. And then the text and illustrations were analysedin terms of figures, the symbols of sacredness in figures, the characteristics ofclothes, the common traditions in society. It has been ascertained in our studythat a lot of events and facts that are not mentioned in text were illustrated inminiature forms.