Keşfü`t-Temvîhât`ta Seyfeddin Amidî`nin felsefi görüşleri

Abstract

Bu çalışmada, 13. Yüzyılda yaşamış Felesfe Mantık, Kelam ve Fıkıh Usulü alanlarıda döneminin en önemli İslam düşünürlerinden Seyfeddin Âmidi'ni felsefi görüşleri, Keşfü't-Temvihât adlı eseri temel alınarak, ele alınmaktadır. Tezin iki temel amacı bulunmaktadır. Birincisi, İbn Sina'nın en son ve en mükemmel eserlerinden biri olan el-İşârâtve't- Tenbihât adlı eserine, Fahreddin Razi'nin yazdığı şerh ile başlayan ?İşârât Şerhleri? geleneğini ortaya koymaktır. İkincisi, Âmidî'nin ilim dünyasında az bilinen felsefi yönünü tespit etmektir. Zira Seyfeddin Âmidî, önemli bir İşârât şârihi olup, ?Keşfü't-Temvihât fi Şerhi'l-İşârât ve't- Tenbihât? adlı eserinde, Fahreddin Razi'ye karşı İbn Sina'yı savunmuştur. Âmidî'nin çalışmamızda inceleyeceğimiz bu eseri ile birlikte hepsi yazma halinde başka felsefi eserleri de bulunmaktadır.Araştırma temelde Âmidî'nin eseri Keşfü't-Temvihât olmak üzere, İbn Sina'nın el-İşârât ve't- Tenbihât'ı ile Fahreddin Razi'nin Şerhu'l- İşârât'ını kapsamaktadır. Bu üç eser karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.Çalışmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Girişte ?İşârât Şerhleri? geleneği hakkında bilgi verilmektedir. Birinci bölümde Seyfeddin Âmidî'nin hayatı, eserleri, yaşadığı dönem ve genel olarak Keşfü't- Temvihât fi Şerhi'l-İşârât ve't- Tenbihât ile ilgili hususlar ele alınmaktadır. Âmidî'nin özellikle felsefi eserleri muhtevalarıyla birlikte zikredilmektedir. İkinci bölümde Keşfü't- Temvihât'ı temel alarak Âmidî'nin mantık ve tabiat görüşleri açıklanmaktadır. Son bölümde, Âmidî'nin varlık ile ilgili metafizik görüşleri ortaya konulmaktadır. Âmidî'nin görüşleri, Razi'nin görüşleri ile karşılaştırılmakta aralarındaki benzerlikler ve farklılıklara yer verilmektedir.

In this study, the philosophical opinions of Sayf al-Din al-Amid? who lived in XIII. Century and was one of the eminent philosophers in this time in the fields of philosophy, logic, Islamic theology (Kalam) and methodology of Islamic jurisprudence (usul al-fıqh), are dealt with basing on his book ? Kashf al-Tamw?h?t?. Our thesis has two main goals. The first is to set forth the tradition of commentaries of al-Isharat va al-Tanb?h?t, one of the latest and the most important works of Avicenna, started by Fakhr al-Din al-Razi?s commentary. The second is to determine the philosophical aspects of Sayf al-Din al-Amid?, who is little known in Scientific World. Yet, Sayf al-Din al-Amid? has been an important commentator (Sarih) of al-Isharat and has defended Avicenna against Fakhr al-Din al-Razi, in his book ?Kashf al-Tamw?h?t?. Amid? has some other philosophical works in manuscript, except the one we deal with in our thesis.The study contains Amidi?s work ?Kashf al-Tamw?h?t? and Avicenna?s al-Isharat va al-Tanb?h?t? and Fakhr al-Din al-Razi?s Sarh al-Isharat. In the study, those three works are examinated comparatively.Our study comprises of an introduction and three chapters. In the introduction part, some information about the tradition of commentaries of al-Isharat is given. In the first chapter, Sayf al-Din al-Amid??s life, works, the period he lived and some topics about Kashf al-Tamw?h?t are dealt with. Moreover, Amid??s philosophical works including their contents are especially mentioned. In the second chapter, Amid??s opinions on logic and nature are explained basing on Kashf al-Tamw?h?t. In the last chapter, Amid??s metaphysics opinions on ontology are set forth. In addition, Amid??s opinions compared with Razi?s opinions and the similiarities and the differences between them are mentioned.