Yoksulluk ve belirsizlik: Yoksulluğun yönetimi ve sosyal sorunun kuruluşu

Abstract

Bu çalışmada, yoksulluğun sosyal sorun bağlamında olasılığın konusu haline gelmesinin ve sosyal soruna göndermede bulunan yoksulluk siyasalarının risk analizleri etrafında örgütlenmesinin ardında yatan, siyasal anlam ve gayeyi açığa çıkarmayı hedefleyen bir tartışma yürütülmüştür. Yoksulluk araştırmalarına genelde kaynak dağılımındaki eşitsizliklere ve yoksulluk sınırlarına yoğunlaşan ekonomik ya da yoksulların geçim stratejilerine ve davranış biçimlerine yoğunlaşan sosyolojik bir sorunsal hâkim durumdadır. Bu hâkim sorunsal içerisinde, siyasal iktidar, yoksullar ve yoksulluğa yönelik kamu siyasası arasındaki ilişkinin biçimi, yoksulluk sorununun oluşumunun ve yönetiminin bir parçası olarak analize genelde dâhil edilmemektedir. Yoksulluk ile siyasal iktidar arasındaki ilişkinin analizinin dışarıda bırakılmasının önemli sonuçlarından biri, olasılık ve istatistik düşüncesinin yoksulluk araştırmalarında uygulanmasının ve risk merkezli yoksulluğu önleme uygularının doğuşunun ardında yatan tarihsel ve siyasal hedeflerin analiz sırasında göz ardı edilmesidirTez de, yoksulluk, siyaset ve risk merkezli sosyal politika uygulamaları arasındaki eklemlenmeyi analiz ederken, güç ilişkilerinin oluşumunu ve emek biçiminin siyasal kuruluşunu (emeğin gerçek tabiiyet altına alınması) hareket noktası olarak alan ve bu eksen de güncel hâkim yaklaşımdan farklılaşan bir eleştirel analitik çerçeve geliştirilmeye çalışılmıştır. Geliştirilen bu eleştirel analitik çerçeve bağlamında, tez de risk-belirsizlik kavram ikilisinin liberal ve neo-liberal yaklaşımlar tarafından sosyal sorunun kuruluşunda ve bu sorunu hedefleyen kamu siyasasının oluşumunda kullanılma biçimi ele alınmakta ve kavramların tarihsel olarak özgüllükler arz eden bu kullanım biçimlerini yapılandıran siyasal amaçlar sorgulamaktadır. Yoksullara yönelik kamu siyasaları ile bu siyasalara ilham veren düşünürlerin fikirleri, belirli bir tarihsel dönem, 19. yy sonu İngiltere'si ile Dünya Bankası'nın risk kavramı odaklı sosyal politikalarını küresel düzeyde geliştirdiği 2000'ler merkeze alınarak değerlendirilmiştir. Bu iki tarihsel dönem ekseninde, risk/belirsizlik kavram ikilisinin ilk sosyal araştırmacılar tarafından 19. yy. sonu İngiltere'sinde ve 2000'lerde Dünya Bankası tarafından farklı tanımlanma, kamu siyasası içerisinde yürürlüğe konulma ve yoksullara ilişkin potansiyeli sorun edinme biçimleri ve bu eksende de sosyal sorunun iki farklı kurulma biçimi, tabiiyet kurucu iktidar pratikleri açısından sorun edinilerek tartışılmıştır.Tezin temel iddiası, klasik liberal ve neo-liberal yaklaşımlar içerisinde farklı biçimler almakla beraber, bir teknikler bütünü olarak risk analizlerinin sosyal soruna göndermede bulunarak yoksulluk siyasasında kullanımının, üretim ve denetim temelli bir sorunsalın kurucu bir unsuru ortaya çıktığı ve bu bağlamda risk/belirsizlik kavram ikilisinin, insani potansiyeli çalışmanın dayatılması ve denetim aracılığıyla tabiiyet altına almayı amaçlayan bir güvenlik aracı olarak iş gördüğüdür. Söz konusu iddiaya açıklık kazandırmak için çalışma dört temel bölüm etrafında yapılandırılmış, ilk bölümde risk, belirsizlik, potansiyel, iktidar ve yönetim kavramlarına odaklanılarak, söz konusu eleştirel analitik çerçeveye açıklık kazandırılmıştır. İkinci bölümde, bu çerçeveden hareketle Viktorya dönemi İngiltere'sinde yoksulluğa dair klasik liberal yönetim sorunsalının oluşumu ve sosyal sorunun istatistik odaklı siyasalar etrafında kuruluşu ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde ise tartışma, neo-liberalizm bağlamında risk ve belirsizlik kavramlarının sosyal politikada yeniden yükselişi ve yeni sosyal sorunun kuruluşu ekseninde yürütülmektedir. Son bölümde de, Dünya Banka'sının risk merkezli sosyal politikalarının yeni sosyal soruna yönelik çerçeveyi nasıl küresel bir düzlemde yeniden kurduğu değerlendirilmektedir.

In this study, political aims and meanings lying behind the organization of the poverty policies around the concept of risk and poverty?s being an object of probability analysis in the context of social question are to be discussed. Economic paradigms which focus on the unequal distribution of resources and poverty lines, and sociological paradigms which focus on the behaviors and living strategies of poor are dominant in poverty research. In this dominant paradigm, forms of the relationship between political power, poverty, and poverty policy are not included within the analysis of development and government of problem of poverty. One of the most important results of the leaving aside the analysis of the relationship between poverty and political power is the neglect of the analysis of political and historical goals lying behind the application of the idea of probability and statistics in poverty studies and risk-centered poverty alleviation policies.While analyzing the articulation between poverty, politics, and risk centered poverty policies in thesis, it is aimed to be developed a kind of critical-analytical perspective, which differentiates itself from the dominant paradigm by taking the formation of power relations and political constitution of labour form (real subsumption of labour) as its points of departure. In the context of this critical-analytic perspective, how the conceptual couples of risk-uncertainty is used in the constitution of social question and in the formation of policies that targets the social question by liberal and neo-liberal approaches are evaluated and political aims that structured historically specific forms of the application of these concepts are investigated. Public policies directed to poor and ideas of the thinkers which inspired these policies are discussed by taking centre the end of 19th century England and 2000s, in which World Bank developed risk centered poverty policies. In line of these two historical period, different definition of risk-uncertainty conceptual couples in the end of 19th century England by social researchers and by World Bank in 2000s, different forms of the application of these concepts in public policies and tackling with the potential of poor, hence, two different constitution of social question, are discussed with a reference to power techniques that aims to establish subjection of poor.Main argument of the thesis is that the application of the risk analysis as totality of techniques in poverty policy emerged as a constitutive part of the production and control-based problematique, even though it takes different forms in liberal and neo-liberal approaches and in that context risk and uncertainty being conceptual couples works as a security tool that aims to subsume human potential by imposing the work and control. To make explicit this argument, this thesis organized around four chapters. In the first chapter, above-mentioned critical-analytical perspective is clarified with a focus on concepts of risk, uncertainty, power, and government. In the second chapter, departing from this theoretical perspective, the formation of the classical liberal problematique of government of poverty and constitution of social question around statistic-centered policies are evaluated in the context of Victorian England. Thereafter, in the third chapter, discussion is carried out on the rise of the risk and uncertainty concepts in social policy and the constitution of new social question within the context of neo-liberalism. In the last chapter, How World Bank?s risk-centered social policies constituted the new framework on new social question at the global level