Gazi Evrenos Bey

Abstract

Osmanlı Devleti'nin Balkanlara geçiş sürecinde tarih sahnesine çıkan Evrenos Bey, Edirne fethi sürecinde büyük başarılar göstermiş ve kendisine ?İpsala? uc merkezi olarak tahsis edilmiştir. Sol kol üzerinde fetihlerine devam eden Evrenos Bey'e Hacı İlbeyi'nin de ölümüyle ?ucların beyi? unvanı verilmiştir. Evrenos Bey'in İpsala'dan sonraki uc merkezleri sırasıyla Gümülcine, Serez ve ailesinin merkezi konumuna gelen Yenice-i Vardar'dır. Büyük askeri başarılara imza atan Evrenos Bey, Trakya ve Makedonya'da fetihlerini sürdürmüş ve Osmanlı sınırlarının Arnavutluk'a kadar uzanmasını sağlamıştır.Tezimizde, Balkanların fatihi diyebileceğimiz Evrenos Bey'in kökenine dair yeni tartışma konuları açılmış; kimliği incelenmiştir. Askeri ve siyasi faaliyetleri kaynakların el verdiği ölçüde bir bütün halinde ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca kendisine Osmanlı sultanları tarafından ?fetih hakkı? olarak verilen mülkleri, bu mülkleri nasıl, ne zaman ve nerelerde vakfa dönüştürdüğü ortaya çıkarılmıştır. Evrenos Bey'in Balkanların fethinde olduğu kadar imarında ve Türkleşmesinde oynadığı büyük rol incelenmiştir.Evrenos Bey'in uzun yıllara dayanan tecrübeleri Osmanlı sultanları için büyük önem taşımış, yapılan savaş meclislerinde en çok sözü dinlenen komutan olmuştur. Yaptığı akınlarla elde ettiği zenginliği, kurduğu vakıflar için harcamıştır. Gümülcine, Serez, Selanik ve Yenice-i Vardar'da vakıflar kurmuştur. Sadece yağma ve talan eden bir akıncı beyi değil, aynı zamanda kurduğu bu vakıflarla bir hayır sahibidir ve bu şehirlerin birer Osmanlı kenti haline gelmesine büyük katkı sağlamıştır. Bu özelliği nedeniyle diğer akıncı aileleri olan Mihaloğulları, Malkoçoğulları, Turahanoğulları gibi ailesinin kendi adıyla anılmasını sağlamış, yüzyıllarca devam edecek bir ailenin köklerini fethettiği bölgeye salmıştır. 17 Kasım 1417 yılında bugün Yunanistan toprakları üzerinde bulunan Yenice-i Vardar'da (Giannitsa) vefat etmiştir. Hayatının son dönemlerini türbesinin de bulunduğu bu şehirde geçirmiştir.

Evrenos Beg, who appeared on the stage of history during the Ottomans' expansion and settlement process into Balkans, displayed outstanding achievement in the conquest of the Edirne. Upon this success he was granted `İpsala` as center of uc. The center of marches after İpsala chronologically were Gümülcine, Serez and Yenice-i Vardar. Evrenos Beg who made a breakthrough military success, maintained the conquests of Thrace and Macedonia and later he provided the expansion of the Ottoman borders up to the Albania.In this thesis, new topics on the origin of Evrenos Beg, who we can call as the conqueror of the Balkans, were provided for the discussion. His military and political activities were brought to light intact as long as the Ottoman and Byzantine historical sources provided. Furthermore, Evrenos Beg's wakfs that were built from the estates, which were granted by the Ottoman Sultan's as the right of his sword upon his conquests, revealed in detail such as how, when and where these lands were transformed to the wakf. His great role in development and Turkification of the Balkans as well as his conquests was examined.He expended all his wealth, which he acquired upon his raids, for his wakfs established in Gümülcine, Serez, Selanik and Yenice-i Vardar. He was an influencial philanthropist by his charitable activities he contributed the advancement of the cities into an Ottoman city and made a name for his family likewise Mihaloğulları, Malkoçoğulları, Turahanoğulları. He passed away in his last uc (march) Yenice-i Vardar (Giannitsa) in 17th November, 1417.