Doğu Anadolu Bölgesi sulu koşulları için geliştirilen karasu-90 kışlık ekmeklik buğday çeşidinde optimumu azot tozu ve uygulama zamanının tespiti üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından 1990 yılında sulu şartlar için tescil ettirilen Karasu-90 kışlık ekmeklik buğday çeşidinde uygun azot (N) dozu ve uygulama zamanının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Denemede azotlu gübre dozları 5.0, 7.5, 10.0, 12.5 ve 15.0 kg/da olarak alınmış olup, iki ayrı zamanda uygulanmıştır. Birincisinde gübrenin yarısı sonbaharda ekimle birlikte, yarısı ilkbaharda kardeşlenme sonu-sapa kalkma başlangıcında; İkincisinde ise 1/3'ü sonbaharda ekimle, 1/3'ü ilkbaharda kardeşlenme sonu-sapa kalkma başlangıcında ve 1/3'ü de başaklanma başlangıcında uygulanmıştır. Deneme, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünün merkezdeki arazisinde ve faktöriyel düzenlemede Şansa Bağlı Tam Bloklar Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. Azot dozları arasında, verim ve bazı verim unsurları yönünden (rn2'deki başak sayısı, bitki başına kardeş sayısı, başaktaki tane sayısı, başaktaki tane ağırlığı, 1000 tane ağırlığı ve tane protein oranı) istatistiksel olarak önemli farklar bulunmuştur. Azot dozu arttıkça verim ve verim unsurlarında da artışlar meydana gelmiştir. Yapılan ekonomik analizde en karlı azot dozunun 12.5 kg N/da olduğu belirlenmiştir. Azot uygulama zamanları başta verim olmak üzere, verim unsurları yönünden azotun üç eşit parçaya bölünerek verildiği uygulama, iki eşit parçaya bölünerek verildiği uygulamaya göre daha avantajlı bulunmuş, ancak aralarındaki farklılıklar istatistik! açıdan önemli çıkmamıştır. Azot uygulama zamanları yalnızca başaklanma süresini etkilemiş ve azotun üçe bölündüğü uygulamada başaklanma süresi daha uzun olmuştur.

SUMMARY The purpose of this study was to determine the effects of optimum nitrogen rate and application time on Karasu-90 wheat variety that are well adapted to irrigated area and released in 1990. Nitrogen rates, 5.0, 7.5, 10.0, 12.5 and 15.0 kg/da, were given in two different times. With these nitrogen rates; the half of N with sowing, the other half of N after tillering stage in the first time and 1/3 of N with sowing, 1/3 of N after tillering, 1/3 of N at the beginning of heading in the second time were applied. This study was carried out in Randomised Completed Block Design with three replication on the experimental site in central area of Eastern Anatolia Research Institute. The results obtained might be summarised as follows: There were significant statistical differences among N rates applied (the number of spike per square meter, the number of tillers, the number of grains and grain weight per spike, 1000 grain weight). Yield and yield components increased, when nitrogen rates were increased The most profitable N rate was 12.5 kg N/da. 1/3 application of N rates had more advantage than the half application of N rates in terms of yield components and there were not significant differences between them. Application time only affected days to heading that was longer in 1/3 application of N.