Tercüme-i Siyâsetnâme`nin tahlîli ve değerlendirmesi

Abstract

Çalışmamızın konusu, Arapça orijinalinden Türkçeye üç defa tercüme edilmiş, Minkârîzâde Dede Cöngî Efendî'nin Siyâsetnâme adlı eserinin, Şeyhu'l-İslâm Meşrepzâde Mehmed Ârif Efendî tarafından, önceki tercümeler ve yazma nüshâlar tetkîk edilerek tamamlanmış ve 1853 yılında İstanbul'da basılmış, son tercümesi olan Tercüme-i Siyâsetnâme'nin günümüz Türkçesine aktarılması ve konuları ve kavramları bakımından tahlîl edilmesidir. Bu esere paralel olarak Seyyid Sebzî Mehmed Efendî tarafından yapılan ilk tercüme de, çalışmada kullanılmış ve iki tercümenin karşılaştırılması sûretiyle metnin çözümlemesi gerçekleştirilmiştir.Çalışmamızda ta'zîr suç ve cezâlarının mâhiyeti, siyâseten katlin uygulama alanlarıdır. Bu yetkileri kullanmaya muktedîr olan, devlet başkanının, onun beldelerdeki temsilcisi olan vâlînin ve yargıda icrâ makâmında bulunan kâdînın yetki farkları da, detaylarıyla açıklanmıştır. Toplumun idâresinden sorumlu olan ve yasa koyma yetkisine sâhip idârecinin, bu yasaları uygulamakla yükümlü kâdîya oranla, daha geniş yetkilere sâhip olmasının şer'î nedenleri ve esâs olarak, Osmanlı devlet idâresindeki yeri ve önemi hakkında detaylı bilgi verilmiştir.Görülen odur ki, müellif ve onun siyâset uygulamada araç olarak kabûl ettiği hukûka ilişkin görüşlerini benimseyen mütercim, şer'î yasalar karşısında örfî ve idârî yasa mekanizmalarını benimsemekte ve bu kaynaklardan hareketle te'sîs edilmiş yasaların varlığını önemsemektedirler. Şer'î ve örfî hukûku bir araya getiren ve her ikisini birden kullanma yetkisi ile donatılan siyâsete, siyâset-i şer'îyye ismi verilmekte olup, böylece hem siyâset ve hukuk teorilerinin hem de uygulayıcılarının yetki alanları genişletilmekte ve dinamik bir devlet yönetimi amacına ulaşılmış olmaktadır.

The subject of this work is Tercüme-i Siyasetname which is one and most complete one of the Turkish translations of Minkarizade Dede Cöngi Efendi?s Siyasetname that has translated in Turkish for third times. Tercüme-i Siyasetname translated thirdly and published in İstanbul by Şeyhülislam Meşrepzade Mehmed Arif Efendi with seeing other translations and Arabic manuscripts of Siyasetname. This published text is the basis of our work for transcription to todays Turkish and analys of text and in paralel to it we used first translated text of Seyyid sebzi Mehmed Efendi for comparing of expressions and solution of writers text.In this thesis we explained with details crimes and punishments of ta?zir, their caracters and practicals of siyaseten katl. Governors and jugdes who has force to compete to use ta?zir and katl punishment directly and differences between these competences of governors and judges are the subject of this work too. We also tried to explain the religiotic law (şer?i) reasons of competence of punishment and that competences place in Ottoman state.Its also seen that writer and translater both agreed that traditional (örfi) and political law mechanisms are most important then şer?i law system and most usefull at public processes. The new political method that has şer?i and örfi law force called siyaset-i şer?iyye and with that new method either politicians or law makers has a wider competence area and more powerful state management force.