İbn Teymiyye`nin iman konusunda mezheplere bakışı

Abstract

İbn Teymiyye, İslâm düşüncesinde yazdıklarıyla ve fikirleriyle adından çokça söz ettiren isimlerin başında gelmektedir. İslâm düşüncesinde kendi dönemine kadar ortaya çıkan hemen hemen bütün ekol ve şahıslar hakkında söz söylemiş olan İbn Teymiyye, aynı zamanda önemli bir eleştiri zihniyetine sahiptir. İslâmî ya da İslâmî olmayan birçok inanç ve uygulamayı eleştiren İbn Teymiyye, itikadî İslâm mezheplerine yönelik de yoğun eleştirlerde bulunmuştur. İbn Teymiyye, en çok Haricîlik, Mürcie, Şia ve Mu'tezile gibi mezhepleri eleştirmiştir.İman konusunda ise İbn Teymiyye'nin Mürcie ve Mu'tezile'yi yoğun bir şekilde eleştirdiği görülmektedir. İbn Teymiyye, Mürcie'yi en çok iman tanımından hareketle iman-amel ilişkisi, imanda istisna, imanda artma ve eksilme gibi konularda eleştirmektedir. Mu'tezile'yi ise düşünce sistemlerine felsefeyi hâkim kılmakla bir de ayet ve hadislere yeterince önem vermemekle suçlamaktadır. Ayrıca Mu'tezile'nin beş esasını da yeterli bulmayarak tutarsızlıkla suçlamaktadır.İbn Teymiyye'nin Mürcie ve Mu'tezile'nin iman anlayışlarına yönelik yoğun eleştirilerde bulunmasının temel nedeni ise kendisinin bu iki ekolden farklı bir geleneğe sahip olmasıdır. Yani İbn Teymiyye, fıkıhta Hanbelîliğin itikatta ise Hadis Taraftarları'nın izlerini zihninde taşıyor olduğundan Mürcie ve Mu'tezile'nin iman anlayışlarını eleştirmesi kaçınılmaz olmuştur.İbn Teymiyye, İslâm düşüncesinde yazdıklarıyla ve fikirleriyle adından çokça söz ettiren isimlerin başında gelmektedir. İslâm düşüncesinde kendi dönemine kadar ortaya çıkan hemen hemen bütün ekol ve şahıslar hakkında söz söylemiş olan İbn Teymiyye, aynı zamanda önemli bir eleştiri zihniyetine sahiptir. İslâmî ya da İslâmî olmayan birçok inanç ve uygulamayı eleştiren İbn Teymiyye, itikadî İslâm mezheplerine yönelik de yoğun eleştirlerde bulunmuştur. İbn Teymiyye, en çok Haricîlik, Mürcie, Şia ve Mu'tezile gibi mezhepleri eleştirmiştir.İman konusunda ise İbn Teymiyye'nin Mürcie ve Mu'tezile'yi yoğun bir şekilde eleştirdiği görülmektedir. İbn Teymiyye, Mürcie'yi en çok iman tanımından hareketle iman-amel ilişkisi, imanda istisna, imanda artma ve eksilme gibi konularda eleştirmektedir. Mu'tezile'yi ise düşünce sistemlerine felsefeyi hâkim kılmakla bir de ayet ve hadislere yeterince önem vermemekle suçlamaktadır. Ayrıca Mu'tezile'nin beş esasını da yeterli bulmayarak tutarsızlıkla suçlamaktadır.İbn Teymiyye'nin Mürcie ve Mu'tezile'nin iman anlayışlarına yönelik yoğun eleştirilerde bulunmasının temel nedeni ise kendisinin bu iki ekolden farklı bir geleneğe sahip olmasıdır. Yani İbn Teymiyye, fıkıhta Hanbelîliğin itikatta ise Hadis Taraftarları'nın izlerini zihninde taşıyor olduğundan Mürcie ve Mu'tezile'nin iman anlayışlarını eleştirmesi kaçınılmaz olmuştur.

Ibn Taymiyyah is one of the most leading figures whose works and views are frequently referred to in the Islamic Thought. Ibn Taymiyyah who almost spoke of all schools and prominent figures in Islamic thought up to his time at the same time had a severe critical mentality. Ibn Taymiyyah who criticized many Islamic or non-Islamic practices also made an intensive criticism about the theological schools of Islamic thought. Most widely-criticized sects by Ibn Taymiyyah were Murjia, Mutazila, Shia and Kharijite.It seems that in the matter of faith he most criticized Murjia and Mutazila. On the basis of its definition of faith, he most criticized Murjia in such matters as the relationship of faith and action, exception in the faith, increase and decrease in the faith. As for Mutazila, he charged them, for one thing, with making the philosophy dominant over their system of thought and, for another, with not giving necessary importance to the Quranic verses and the prophetic traditions. Besides, he did not find the five principles of Mutazila sufficient and so he accused them of incoherence.The main reason lying behind Ibn Taymiyyah?s intensive criticism to the Murjite and Mutazilite views of faith is the fact that he belongs to a different tradition from those of two schools. That is to say, since Ibn Taymiyya belongs to Hanbalism in fiqh and to Ahl al-Hadith in doctrine, he it was inevitably criticized the Murjite and Mutazilite understanding of faith.