Uluslararası finansal raporlama standartları ve muhasebe kalitesi: İMKB örneği

Abstract

Finansal raporlama, işletme ile ilgili menfaat sahiplerinin bilgi ihtiyacını karşılayan temel kaynaktır. Türkiye'de kamuya hesap verme yükümlülüğü olan şirketler 2005 yılına kadar kural-bazlı olarak kabul edilen TDMS'ye göre finansal raporlama yapmışlar, 2005 yılından sonra ise Avrupa Birliği ile birlikte zorunlu olarak ilke-bazlı UFRS'ye göre raporlama yapmaya başlamışlardır. İki raporlama sistemi arasında gerek değerleme esasları açısından, gerekse muhasebe sisteminden elde edilen bilgiler açısından önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıkların da finansal tabloların, kullanıcıların bilgi ihtiyacını karşılama bakımından farklı sonuçlar doğurması, dolayısıyla muhasebe kalitesini doğrudan etkilemesi kaçınılmazdır.Bu çalışmada 2005-2010 tarihleri arasında uygulanan UFRS'nin, 1997-2002 tarihleri arasında uygulanan TDMS'den daha kaliteli muhasebe bilgileri üretip üretmediği test edilmiştir. Çalışmada kâr yönetimi, kâr düzleştirmesi ve muhasebe bilgilerinin hisse senedi piyasalarına yansıma derecesi muhasebe kalitesinin temel ölçütleri olarak ele alınmıştır. Daha düşük kâr yönetimi ve kâr düzleştirmesi ile daha yüksek yansıma derecesi, daha yüksek muhasebe kalitesi demektir. Muhasebe kalitesi ölçütleri için de çeşitli temsilciler kullanılmıştır.Kâr yönetimi için kullanılan temsilci, yöneticilerin muhasebe sistemine müdahalesini ortaya çıkaran isteğe bağlı tahakkuklardır. İsteğe bağlı tahakkukların yüksekliği, kâr yönetimine işaret etmektedir. Kâr düzleştirmesi için kullanılan temsilciler ise, net kârdaki değişimlerin varyansı; net kârdaki değişimlerin varyansının nakit akışlarındaki değişimlerin varyansına oranı ve tahakkuklar ile nakit akışları arasındaki negatif korelasyondur. Net kârdaki değişimlerin varyansı ve net kârdaki değişimlerin varyansının nakit akışlarındaki değişimlerin varyansına oranının düşüklüğü ve tahakkuklar ile nakit akışları arasında daha fazla negatif korelasyon kâr düzleştirmesine işaret etmektedir. Son olarak, muhasebe bilgilerinin hisse senetlerine yansıma derecesi için kullanılan temsilciler de, hisse başına özsermaye defter değeri ve hisse başına net kâr rakamlarının hisse senedi fiyatını açıklama gücü ve hisse başına net kâr rakamı ile hisse senedi getirileri arasındaki ilişkidir. Daha fazla yansıma derecesi ve daha fazla açıklama gücü, daha yüksek muhasebe kalitesi anlamına gelmektedir.Analizler sonucunda elde edilen bulgular, UFRS döneminde muhasebe kalitesinin arttığını göstermektedir. Ampirik sonuçlara göre, UFRS döneminde isteğe bağlı tahakkuklar önemli ölçüde azalmıştır. Net kârdaki değişimlerin varyansı azalmasına rağmen, bu varyansın nakit akışlarındaki değişimlerin varyansına oranı artmıştır. Bu durumun, UFRS döneminde tahakkuklarda meydana gelen düzleşme olduğu sonucuna varılmıştır. Tahakkuklar ile nakit akışları arasındaki korelasyon da UFRS döneminde TDMS dönemine göre daha az negatif olarak gerçekleşmiştir. Özsermaye defter değeri ve net kâr rakamlarının hisse senedi fiyatına yansıma derecesi UFRS döneminde daha yüksek çıkmıştır. Son olarak net kâr ile hisse senedi getirisi arasındaki ilişki, örneklem iyi haber (pozitif getiri) ve kötü haber (negatif getiri) olarak ayrı ayrı analize tabi tutularak ölçülmüştür. TDMS döneminde iyi haberler ile net kâr arasındaki ilişki UFRS dönemine göre daha yüksek çıkarken, UFRS döneminde kötü haberler ile net kâr arasındaki ilişki daha yüksek çıkmıştır. Bu durum da UFRS döneminde muhasebe kalitesinin arttığını göstermektedir.Sonuç olarak, muhasebe kalitesi için kullanılan altı temsilciden beş tanesi beklentiler doğrultusunda UFRS döneminde muhasebe kalitesinin arttığına işaret ederken, yalnızca bir tanesi TDMS döneminde muhasebe kalitesinin daha yüksek olduğunu göstermiştir.

Financial reporting is the most comprehensive source providing stakeholders of the firm with the information they need. Beginning with the first interim financial reports of 2005, companies with public accountability in Turkiye-which had been preparing their financial reports according to the rules-based Turkish GAAP, have mandatorily started preparing their financial reports in accordance with UFRS, which is recognized as being a principles-based financial reporting system. There are important differences between the two reporting systems, both in terms of valuation principles and the information obtained from the accounting system. These differences should produce different results in terms of meeting information needs of the users of financial statements and therefore directly affect accounting quality.This study tests if IFRS, applied during the 2005-2010 period, produces higher quality accounting information than the Turkish GAAP, applied during the 1997-2002 period. Earnings management, earnings smoothing and value relevance of accounting information are the three metrics used to measure accounting quality. Higher earnings management, higher earnings smoothing and higher value relevance are interpreted as higher accounting quality.The proxy used for earnings management is discretionary accruals, which reveals managers? intervention to the accounting system. Higher magnitude of discretionary accruals means higher earnings management, therefore lower accounting quality. Proxies for earnings smoothing are based on the variance of the change in net income, the ratio of the variance of the change in net income to the variance of the change in cash flows and the correlation between accruals and cash flows. Lower variance of the change in net income, lower ratio of the variances of the change in net income and change in cash flows and more negative correlation between accruals and cash flows are interpreted as more earnings smoothing. Finally, the proxies of value relevance are the explanatory powers of net income and equity book value for prices, and stock return for earnings. Higher explanatory power is interpreted as evidence of more value relevance and therefore, higher accounting quality.Results of the empirical analyses indicate that accounting quality has increased with mandatory adoption of IFRS in Turkiye. Specifically, discretionary accruals have increased significantly. Even though variance of the change in net income has decreased, ratio of the variance of the change in net income to the variance of the cash flows has increased. The reason for these reverse results might be smoothness of the accruals in the IFRS period. Correlation between accruals and cash flows also were less negative in the IFRS period compared to the GAAP period. Value relevance of book value of equity and net income to stock price has increased in the IFRS period. Finally, sample was divided as good news (positive stock returns) and bad news (negative stock returns) for the relationship between stock return and net income. While this relation was found to be stronger for good news firms in the GAAP period compared to the IFRS period; for bad news firms, it was significantly stronger in the IFRS period. These results also reveal that accounting quality has increased during the IFRS period.In conclusion, five proxies out of six have indicated that accounting quality has increased with the mandatory adoption of IFRS in Turkiye, as predicted.