87/5 numaralı Rusya Ahkam Defteri`nin transkripsiyon ve incelenmesi: S. 1-95

Abstract

Osmanlı Devleti ile Rusya arasındaki tarihi münasebetler başlangıcından itibaren pek dostane olmamıştır. Osmanlı Devleti'nin gerileme dönemi Rusya'nın genişleme ve güçlenme dönemidir. Rusya 1700'lerden itibaren Osmanlı Devleti'nin ciddi bir rakidir. Kuzeyden gelen bu yeni tehdit iki devlet arasında büyük mücadelelerin yaşanmasıyla sonuçlanmış, Rusya'nın üstünlüğü ilerleyen dönemlerde bariz bir hal almıştır. Bu mücadeleler sonrasında yapılan barış antlaşmalarında iki devlet arasındaki ticarete dair hususlar bu rekabetin ekonomik boyutunu ortaya koymaktadır.Osmanlı Devleti'nin Avrupa devletlerine ?imtiyaz-ı mahsusa? adı altında verdiği haklar zamanla kapitülasyon haline dönüşmüştür. Bu çerçevede Ruslar diğer Avrupa devletlerine bahşedilen imtiyazlardan yararlanmak için Osmanlı Devleti'ne baskı yapmıştır. Belgrad Antlaşması'nda Osmanlı gemileriyle Karadeniz'de ticaret yapma hakkını elde eden Ruslar, Küçük Kaynarca Antlaşması ile de kendi gemileriyle Karadeniz'de ve boğazlarda serbest ticaret yapma hakkını elde etmiştir. Kırım'ı da işgal eden Ruslar Karadeniz'deki hâkimiyetlerini tamamen pekiştirmiştir. İki devlet arasında 1783 yılında imzalanan Ticaret Muahedesi'yle ticaretin hangi şartlarda yapılacağı kararlaştırılmıştır.Osmanlı-Rus ilişkilerinin ihmal edilen konularından biri ticari ilişkilerdir. Bu çerçevede Osmanlı arşivlerinde bulunan Düvel-i Ecnebiye Defterleri tasnifinde bulunan Rusya Ahkam Defterleri önem arzetmektedir. Yaptığımız bu çalışma Rusya Ahkam Defterlerinden olan 87/5 Numaralı Rusya Ahkam Defteri'nin transkripsiyonundan ve değerlendirmesinden oluşmaktadır. Bu defter 1797-1800 yıllarında Osmanlı Devleti ve Rusya arasında başta ticaret olmak üzere, diplomatik, siyasi, sosyal ilişkilere ve ortaya çıkan sorunların antlaşmalar çerçevesinde halledilmesine dair hükümleri ihtiva etmektedir.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Rusya, Ticaret, Karadeniz, Ahkam, İmtiyaz.

Historical relations between Russia and the Ottoman Empire was not too friendly from the beginning. the period of the decline of the Ottoman Empire is the Period of expansion and strengthening of Russia. Russia is a serious rival of the Ottoman Empire from 1700 onwards. This new threat coming from the north resulted with the experience of big struggles between the two countries. Russia?s superiority has become obvious in later periods. In the peace treaties made after these struggles, points relating to trade between the two states reveals that the economic dimension of this competition. The rights under the name `special privileges? that the Ottoman Empire gave to the European states have become capitulation over time. In this context, the Russians to take advantage of privileges granted to other European states made pressure on Ottoman Empire. In the Treaty of Belgrade, the Russians obtained the right to trade in the Black Sea by the Ottoman ships, with the Treaty of Küçük Kaynarca have obtained the right to trade in the Black Sea and in the Bosphorus. the Russians occupying Crimea strengthened their sovereignty. With the Trade Treaty signed between the two countries in 1783, the contidions of the trade were decided.One of the issues neglected Ottoman-Russian relations is the trade relations. In this context, the Duvel-i Foreign Books? classification in the Ottoman archives, Transcription and Review of Russia are very important. This study consists of 87/5 Numbered transcription and the assessment of Russia. This book contain provisions for particularly between Russia and the Ottoman Empire in the years 1797-1800, including diplomatic, political, social relationships and solve the problems that arise within the framework of the treaties.Keywords: Ottoman, Russia, Trade, Black Sea, Ahkam, Privilege.