87/5 numaralı Rusya Ahkam Defteri`nin transkripsiyon ve incelenmesi: S. 95-195

Abstract

XVI. yüzyılın başlarında Altınordu hâkimiyetinden çıkan Ruslar, 1552'de Kazan ve 1556'da Astarhan Hanlıklarını aldıktan sonra, bölge halklarını da himayeleri altına alarak Karadeniz yönünde yayılmaya başlamışlardır. Rusların bu faaliyetleri, daha sonra yaşadıkları iç sorunlar ve Lehistan meselesi nedeniyle kesintiye uğramışsada. XII. yüzyılın ilk yarısının sonlarında almış oldukları tedbirler ve 1654 yılında Ukrayna ile birleşmeleriyle bu yayılma politikası daha aktif hale gelmiştir.Ruslar, XVII. yüzyılın ikinci yarısından sonra izlemiş oldukları bu aktif politikayla yüzyıl sonunda Azak Kalesini alarak Karadeniz'e çıkmak için önemli bir adım atmışlardır.XVIII. yüzyılda Karadeniz'e çıkmak adına Kırım Hanlığı ve Osmanlı Devleti'ne karşı önemli mücadeleler veren Ruslar, 1711 Prut Savaşı'nda yenilgiye uğramışlarsa da, daha sonraki yıllarda yapılan savaşları kazanmışlardır. 1768-1774 yıllarında yapılan savaştan sonra imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile sınırlı da olsa Karadeniz'e çıkan Rusya, 1783'te Kırım'ı ilhak ederek büyük bir Karadeniz devleti olmuştur. Bu süre zarfında Osmanlı ve Rusya arasında 1783'de 81 maddelik ticaret antlaşması da imzalanmıştır. Bu antlaşmayla Ruslar Karadeniz'de ticaret yapmak için imtiyazlar almıştır.Araştırmamızda Osmanlı Arşivlerinde bulunan Düvel-i Ecnebiye Defterleri arasındaki 87/5 Rusya Ahkâm Defterinden yola çıkılarak, Osmanlı-Rus sosyal ve ticari münasebetleri ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Rusya, Ticaret, Karadeniz, İmtiyaz, Ahkam

Russia, freed from the rule of at the beginning of the 16th century, captured Kazan Khanate in 1552 and Astrakhan Khanete in 1556 and took the people of region under its rule and started its expansionism toward the Black Sea. Afterwards, even if expansionism of Russia have came to a stand still due to domestic affairs and Poland matter, she would have been more active because of measurements taken at the end of the first half of the 17th century and merged with Ukrania in 1654.With their active policy after the second half of 17th century, Russians make an important step to reach Black sea by taking Azov Castle.Although Russians, who are significantly struggling against Kırım Khanate and Ottoman Empire to reach Black sea in 18th century, was defeated in 1711 Prut War; afterwards they won the wars which were in the years. With Küçük Kaynarca Agreement?, which was signed after the war between the years 1768-1774, Russia reached to Black sea in a limited way, and then by annexing Kırım they became a big Black sea state. In this process the 81-item trade agreement signed in 1783 between the Ottoman Empire and Russia signed. To make trade concessions in this agreement, the Russians took the Black Sea.In our study, the social and trade relations between Ottoman and Russia has been studied by using the 87/5 Russian judgement papers which in Foreign state papers of Ottoman archieve.Keywords: Ottoman Empire, Russia, Trade, the Black Sea, Privilege, Ahkam