Erzurum ve Erzincan illerinde tarla arazilerinin kıymetlerinin takdirinde kullanılan kapitilasyon faizine etki eden faktörlerin tespiti üzerine bir araştırma

Abstract

Erzurum ve Erzincan illeri tarla arazilerinde, kapitalizasyon faiz oranı ve bu orana etki ettiği düşünülen çeşitli faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, araştırma yöresinde bulunan 120 tarım işletmesinden anket yardımı ile, 1995 üretim dönemine ait veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler değerlendirilerek, sulu ve kıraç tarla arazileri ile, kiracı, ortakçı ve mal sahibi tarafından işletilen tarla arazileri için kapitalizasyon faiz oranlan tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra her iki il için ayrı ayrı ve iki il bir arada bölge ortalamasını oluşturan kapitalizasyon faiz oranlan belirlenmiştir. İşletme düzeyinde kapitalizasyon faiz oranını etkileyen başlıca faktörler belirlenerek, farklı açılardan incelenmiştir. Erzurum ilinde incelenen işletmelerin % 74.22 si mal sahibi, % 17.32 si ortakçılık, % 8.46 sı da kiracılıkla, Erzincan'dakilerin ise % 69.72 si mal sahibi, % 22.82 si ortakçılık, % 7.46 sı da kiracılık şeklinde işletilmektedir. İncelenen işletmelerdeki tarla arazilerinin Erzurum ilinde % 51.70 i sulu, % 48.30 u kıraç, Erzincan'da ise % 64.67 si sulu, % 35.33 ü kıraçtır. Araştırma sonuçlanna göre belirlenen kapitalizasyon faiz oranlan, Erzurum ili için; kıraç arazide % 10.89, suluda % 11.92, mal sahibi tarafından işletilenlerde % 11.77, ortakçılıkta % 11.64, kiracılıkta % 11.38, il ortalaması için % 11.72 dir. Bu oranlar Erzincan ilinde; kıraçta % 8.11, suluda % 8.76, mal sahibi tarafından işletilenlerde % 8.39, ortakçılıkta % 8.89, kiracılıkta % 9.87, il ortalaması olarak % 8.70 ve Erzurum- Erzincan Bölgesi için ortalama % 9.85 olarak belirlenmiştir. Çalışmada, işletmelere ait gayrisafi hasılalar ve masraflar tespit edilerek, pratik olarak kullanılabilecek bazı oran ve katsayılar hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Tanmsal kıymet takdiri, tarım işletmesi, kapitalizasyon faiz oranı, arazi rantı, kıymet takdiri yöntemleri, analitik yöntem.

SUMMARY Capitalization interest rates and the factors affecting this ratio of crop lands in Erzurum and Erzincan provinces were determined in this research. To do this, the data of 1995 production year from 120 farms in the region were collected through survey. By using this data, capitalization interest rates for irrigated and dry lands and the lands farmed by renters, sharecroppers and owners were determined. The capitalization interest rates for both Erzurum and Erzincan were also determined. The factors affecting capitalization interest rates were determined and analyzed from different aspects. The percentages of the land farmed by owners, sharecroppers and renters were 74.22 %, 17.32% and 8.46 % in Erzurum and 69.72 %, 22.82 % and 7.46 % in Erzincan respectively. The percentages of irrigated and dry lands were 51.70 % and 48.30 % in Erzurum and 64.67% and 35.33 % in Erzincan respectively. According to the results of this study, the capitalization interest rates for dry and irrigated lands and the lands farmed by owners, sharecroppers and renters were determined to be 10.89%, 11.92 %. 11.77 %, %11.64 % and 11.38 % in Erzurum and 8.11 %, 8.76 %, 8.39 %, 8.89% and 9.87 % in Erzincan respectively. The average capitalization interest rates for Erzurum, Erzincan and both were determined to be 11.72%, 8.70 % and 9.85% respectively. Gross products and costs of the farms were also determined utilize in calculating some rates and coefficients which can be used in practice. Key words: agricultural appraisal, farm, capitalization interest rate, rant, appraisal methods, analytic method.