Meclis-i Mebusan ve faaliyetleri (1. Meşrutiyet Dönemi)

Abstract

IV 0^iJl*X Osmanlı Devletinde XVIII. yüzyılda başlayıp XIX. yüzyılda devam eden ve Gülhane Hatt-ı Hümayunuyla hızlanan bir değişim süreci yaşandı. Bu değişim sürecinde Yeni Osmanlı hareketinin büyük etkisi vardır. Namık Kemâl, Ziya Paşa ve Ali Suavi gibi önde gelen aydınlar, yayınladıkları yazılarla hürriyet fikrini savundular. Yeni Osmanlılar başlattıkları bu süreçte Meşrutiyetin ilanı için Mithat Paşa başta olmak üzere bazı devlet adamlarıyla işbirliği yaptılar. Bu devlet adamları Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilmesinde büyük rol oynadı. Büyük ümitlerle tahta getirilen Sultan V. Murad rahatsızlığı sebebiyle tahttan indirildi. Şehzade Abdülhamid Mithat Paşayla yaptığı görüşmelerde tahta çıktığında meşrutiyeti ilan edeceğine dair söz verdi. Yeni padişahın tahta geçmesiyle beraber Kanun-i Esasi çalışmalarına başlanmıştı. Kanun-ı Esasi'yi hazırlamakla görevli komisyon oluşturuldu. Komisyonun hazırladığı tasarı padişah tarafından bazı değişikliklere uğradıktan sonra 23 Aralık 1876 tarihinde ilan edildi. Meclis-i Mebusan 19 Mart 1877 tarihinde padişahın da katıldığı bir törenle açıldı. 115 üyeden oluşan bu meclis ülkenin öncelikli sorunları hakkında çalışmalar yaptı. Meclis ilk dönem çalışmalarını 28 Haziran 1877 tarihine kadar sürdürerek tatile girdi. İkinci dönem çalışmaları 13 Aralık 1877 ilâ 13 Şubat 1878 tarihleri arasını kapsar, ikinci dönemdeki mebus sayısı 96 da kaldı. Hükümet ve Meclis-i Mebusan bu dönemde 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşının gölgesinde çalışmalarını sürdürmeye gayret gösterirken, mebuslar savaşın kötü gidişatından hükümeti ve padişahı sorumlu tutuyorlardı. Bu dönemde yöneticilere yapılan eleştirinin dozu iyice arttı. Yaşanan bu gelişmeler üzerine padişah, Kanun-ı Esasi 'nin kendisine tanıdığı yetkiye dayanarak Meclisi süresiz tatil etti ve Anayasayı askıya aldı (13 Şubat 1878). Böylelikle Osmanlı Devleti'nin ilk anayasal yönetim denemesi kesintiye uğramış oldu.

ABSTRACT The transformation towards modernization had begun in Ottoman State in XVIIIth century and continued in XlXth century, reviving specially after the Gülhane Rescript (1839). The so called Young Ottoman movement had a great influence on this reform process. Pioneering intellectuals like Namık Kemal, Ziya Pasha and Ali Suavi drew attention to the idea of freedom. The Young Ottomans cooperated also with some statesmen like Midhat Pasha to proclaim the first Ottoman Constitution. He and other leading bureaucrats played an important role in the dethronement of Sultan Abdülaziz. However, Murad Y, the successor of Abdülaziz was dethroned after a short time. Thereupon, Prince Abdülhamid who promised Midhat Pasha to proclaim the constitution ascended the throne as the new Sultan. A special commission was charged to prepare the constitution. Though Abdülhamid made some changes in it, the proposal of the commission was officially accepted as the first Ottoman constitution in December 23, 1876. The Ottoman Parliament was inaugurated in March 19, 1877 with an official ceremony attended also by the Sultan himself. Consisting of 115 delegates, the first Ottoman parliament started then to handle issues of primary importance. The first period of the parliament's activities continued till June 28, 1877. The second period begun in December 13, 1877 and ended in February 18, 1878. 96 delegates have participated in this second period of the parliament's sessions continuing underd the negative influence of Turco-Russian War (1877-78). The members of the parliament were accusing the government and the Sultan because of the bad situation in the war. This criticism, specially towards the government, had increased day by day. As a result of this, the Sultan used his legal right attributed to him by the constitution and closed the Parliament and announced the constitution to be ineffective for an unlimited period of time.