Edhem-name Mustafa Na`ti Efendi

Abstract

ÖZET Nactî Mustafa Efendi tarafından kaleme alınan ve 1196 beyitten oluşan Edhem- nâme, aruz vezninin `Fe i lâ tün Me fâ i 1ün Fe i 1ün` kalıbıyla nazmedilmiştir. Dinî ve ahlâkî bir eserdir. Edhem ile Hümâ'nın aşkını ve tacı tahtı bırakarak kendini Allah yoluna adayan İbrâhîm b. Edhem'in hikâyesini anlatan bir mesnevîdir. Eserde Edhem ve Hümâ'nın hikâyesi çok daha canlı ve detaylı iken İbrâhîm b. Edhem'in hikâyesi ise âdeta bir zeyl gibidir. Araştırmalarımız sonucunda görebildiğimiz kadarıyla kütüphanelerde eserin 10 nüshasını tespit edip inceledik. Mesnevinin metnini Ankara Millî Kütüphane nüshasını esas alarak tesis ettik. Fakat nüshada okunmayan ve düzeltilmesi gereken kısımları diğer nüshalardan tamamladık. Mesnevide İbrâhîm b. Edhem'in hayatı ve tacı tahtı bırakarak onun Hak yolunu seçmesi anlatılmatadır. Şair, eserinde okuyucuya dinî, ahlâkî öğütler vermeye çalışmıştır. Kişinin nefsini terbiye etmesi gereğini vurgulamıştır. Eserde yer yer ayetlere, hadislere, Arapça ibarelere yer verilip peygamberlere ve din büyüklerine telmihler yapılmıştır. Fikirlerini ayet ve hadislerle sağlamlaştırmıştır. Mesnevide aşklarıyla edebiyatımızda yer alan Hz. Yûsuf ile Züleyha, Vâmık ile Azrâ, Husrev ile Şîrîn, Leylâ ile Mecnûn da yer almaktadır. Edhem ile Hümâ'nın yaşadıkları aşk ile bu aşklar kıyaslanmıştır. Yer yer astronomik unsurların da yer verildiği eser, klâsik mesnevî düzenindedir.