II. Viyana Kuşatması

Abstract

`ikinci Viyana Kuşatması` adı ile ortaya çıkarılan çalışma ile seferin askerî ve siyasî boyutundan çok arka planı yani ordunun iaşe, ikmal ve diğer lojistik faaliyetleri incelenmeye çalışılmıştır. Araştırmada başta arşiv malzemesi olmak üzere, şer'iyye sicilleri ile dönemin vekayinamelerine müracaat edilmiş, yerli ve yabancı dilde yazılmış eserler yolu ile de özellikle Osmanlı Devleti-Avusturya-Macaristan arasında sefer öncesi gelişen olayların seyri takip edilmiştir. Savaş kararının kesinleşmesinden sonra kalabalık bir ordu ile Edirne'den harekete geçen dönemin Veziriazamı ve Serdar-ı ekremi Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, bir takım teknik ve taktik hataların yapılması, Kırım Hanı Murad Giray ile Budin Beylerbeyi Uzun İbrahim Paşa'nın sefer planına uygun hareket etmemeleri yüzünden kuşatmayı kaldırmak zorunda kalmıştı. Müttefik ordularına karşı yapılan meydan muharebesinin kaybedilmesiyle de Osmanlı ordusu bozgun halinde Belgrad'a kadar geri çekilmişti. Viyana önlerine getirilen ordunun o zamana kadar toplanmış en büyük ordu olduğu bilinmektedir. Ordunun harekete geçmesinden önce teçhizat, iaşe, ikmal vs. gibi lojistik ihtiyaçtan için çok geniş bir coğrafyanın kaynaklarından istifade edilmiştir; Askerî yol üzerinde yer alan yol ve köprüler tamir edilmiş, ihtiyaca göre yeni köprüler inşa edilmiştir. Ordunun beslenmesi için halktan nüzul, sürsat ve iştira adlarıyla talep edilen erzaklar menzillerde depolanmış ve buradan askere tevzi edilmiştir. Sefer organizasyonu kapsamında erzak ve mühimmatın taşınmasında deve, at, katır, bargir ve arabalar ile Tuna nehrinde işleyen gemiler kullanılmıştır. Sefer sırasında yapılan harcamalar büyük ölçüde Hazîne-i Âmire' den karşılanmakla birlikte zaman zaman Enderun hazinesinden de borç suretiyle para temin edilmiştir. Osmanlı Devleti'nin 1683 yılı gelir ve gider hesaplan incelendiği zaman gelirin giderden fazla olduğu görülecektir. Dolayısıyla devlet, muhasara sırasında finansal açıdan büyük bir sorunla karşılaşmamıştır.

Our study titled `the second siege of Vienne` concentrates more on the logistics and provisions than the military and political aspects of the war. The primary sources used during the study are those of the archival materials but the judicial reports of the Ottoman religious courts and the narrative reports of the period have also been utilized. As far as the developments taking place along the route Ottoman Empire- Hungary-Austria preceding the war are considered other studies written in foreign languages have proved to be useful, as well. Among the causes of the failure of the war are to be found certain technical and tactical mistakes and the diversion of Murad Giray Han of Crimea and Uzun İbrahim Paşa, governor of Buda, from the regulations of the campaign, which led to the lifting of the siege. In the battle that ensued the `Entente` forces got the upper hand and forced Ottoman troops to retreat in defeat up to Belgrad. It is taken as true that, the army that gathered before the walls of Vienne in 1683 was the biggest Ottoman army ever known. It has already been clear now that a wide range of sources of geography were utilized to met the needs of the provisoning of the army and other supply and services concerning the organization of the war. To this end, old roads and bridges along the military itineraries were repaired and new bridges were constructed if needed. To assuse the provisioning of the army were the provisions collected under such names as nüzul, sürsat and iştira from the people stored in posts and later allocated to the soldiers. The transportution of the ammunition and provisions as part of the organization of the campaign, was effected through the navigation of naval ships on the Danube, through wagons and other cargo animals such as camels, horses and oxes. The expenditures of the campaign were paid off mostly by the primary treasury of the state although the secondery treasury of the state paid for the costs occasionally. The Ottoman State did not face serious difficulties during the siege, owing to the fact that the income of the Ottoman State in 1683 surpassed its expenditures.