İdil-Ural bölgesinden göçler, neden ve sonuçları (XIX. yüzyıl ve XX. yüzyıl başı)

Abstract

Tez Özeti: Adı Soyadı: Arzu Ocaklı Programı: Doktora Anabilim Dalı: Türk Tarihi Bilim Dalı: Danışmanı: Prof. Dr. Nadir Devlet Tez Adı: İdil-Ural Bölgesinden Göçler, Neden ve Sonuçlan (XDC yy. ve XX. yy. başı) XDC yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu, batı topraklarından göç eden Balkanlar, Rumeli ve Girit'in Müslüman-Türk ahalisine yerleşmek için yeni topraklar verdiği gibi kuzeyde Rusya'nın eline geçen ve eski Osmanlı toprağı olan Kırım'ın yerli ahalisine ve Kafkasya halklarına da yardım elini uzatıyordu. Anadolu'ya yerleşen milyonlarca göçmen kitlelerinin arasında Rusya içlerinden, İdil-Ural ve Batı Sibirya bölgesinden gelen Tatar ve Başkurtlar da bulunuyordu. Rusların 1552 yılında ortadan kaldırdıkları Kazan Hanlığı'nın sakinleri olan Kazan Tatarları ve Başkurtlan Osmanlı topraklarına çekenlerin başmda şüphesiz dini nedenler geliyordu. Uzun ve zor koşullarda süren yolculuklar sonunda bu topraklara ulaşanlar, Anadolu'nun çeşitli vilayetlerine yerleştirildiler. Özellikle XTX. yüzyılın ikinci yansıyla XX. yüzyılın başmda İdil-Ural bölgesinden Türkiye'ye olan ilginin artmasında, İstanbul'da okuyan Rusyalı Tatar ve Başkurt gençlerinin, seyyahların ve hacılann büyük etkileri olmuştur. Bazı Tatar öğrenciler, hem İstanbul'da yayımlanan dergilerde hem de ülkelerine dönüşlerinde Rusya'da neşredilen süreli yayınlarda, Türkiye ve Türkler hakkında yazarak okuyuculan bilgilendirmişlerdir. Hacılann ve din adamlarının hilafet merkezini ziyaret etmeden ülkelerine dönmemeyi adet haline getirmeleri, Tatarlar arasında var olan ilginin devam etmesini sağlamıştır. Aynca seyahatname ve anı türündeki eserlerin de bu konuda büyük katkısı olmuştur.