Babiali`de uygulanan teşrifat (1703-1839)

Abstract

ÖZET Osmanlı Devleti'nde XVII. yüzyıl ortalarından itibaren devlet işleri büyük ölçüde divân-ı hümâyûndan Babıâli'ye kaydı. Organize olmuş her toplulukta olduğu gibi Babıâli'de de bürokratik işler belli bir hiyerarşik düzende yürüdü. Bu düzeni sağlayan teşrifat müessesesi, tespit ettiği protokol kaidelerini titizlikle uyguladı. Babıâli'nin klasik dönemi boyunca merasimler saray teşrifatının bir parçası olarak icra edildi. Ramazan ve bayram kutlamaları gibi geleneksel merasimler dışında, devlet yönetiminin gerektirdiği pek çok tören yapıldı. Savaş alâmeti olarak tuğ çıkarılması, askere belli zamanlarda maaş verilmesi dolayısıyla yapılan merasimler bunların başlıcalanndandı. Merasimler arasında önemli bir yeri olan elçi kabulleri ise, devletin büyüklüğüne işaret eden bir düzen içinde icra edildi. Elçinin rütbesine ve geliş amacına göre değişen karşılama ve ikram düzeninin hassasiyetle uygulanmasına önem verildi. Teşrifat kurallarını belirleyen en önemli âmil geleneklerdi. Günün şartlarına göre merasimlerde bir değişiklik yapılması gerekirse, bu ancak padişahın emri ile olabilirdi. Devletin geleneğe olan bağlılığına rağmen zaman zaman siyasî ve ekonomik şartların tesiri ile teşrifat kurallarının uygulanmasında bazı esneklikler gösterildi. Kimi zaman devletin içinde bulunduğu ekonomik sıkıntılar daha sade merasimler yapmayı gerektirdi. V

SUMMARY From the middle seventeenth century on the state affairs in the Ottoman Empire began to be run to a great extent by vezirhouse (Babıâli), instead of divân-ı hümâyûn. As is found in all organized societies, state bureaucratic affairs in Babıâli were run in a hierarchical fashion. The protocol establisment which administered this structure brought up protocol rules and applied them strictly to all state ceremonies. Ceremonies conducted in Babıâli during the classical period, were regarded as part of those ceremonies performed in Topkapi Palace. These ceremonies included not only the traditional Ramadan and Eid celebrations, but also ceremonies that were a part of state administration. Ceremonies that accompanied the bringing forth of the tuğ as an indication of war and wage payments to the soldiers were among such administrative ceremonies. Ceremonies performed on the occasion of welcoming ambassadors, in particular, were conducted in such a perfect order that it showed the greatness of the Empire. It was very important that those ambassadors be welcomed and served in accordance with their rank and the purpose of their visit. Tradition remained as the most important authority in performing ceremonies. If any change was to be introduced into those ceremonies it would be done with Sultan's permission alone. However, it became necessary to make modifications in ceremonies due to changing political and economic circumstances. For instance, during financial difficulties less luxurious celebrations were preferred. VI