Agregat büyüklük dağılımının toprağın bazı fiziksel özellikleri ve bitki kök gelişimi üzerine etkisi

Abstract

Agregat büyüklük dağılımının, toprağın bazı fiziksel özellikleri ile bitki kök gelişimi üzerine etkisini incelemek amacıyla bu araştırma yürütülmüştür. Araştırmada, Erzurum Daphan Ovasından iki, Atatürk Üniversitesi Çiftliğinden alınan yüzey (0-20cm) toprak örnekleri kullanılmıştır, örneklerin nem içeriği laboratuar koşullarında hava kurusu duruma geldikten sonra kuru eleme ile altı farklı agregat büyüklüğünde ( ve 12.7-25.4mm) agregat fraksiyonları lıazırlanmıştır. Ayrıca bu agregat fraksiyonlarının karışımları ile beş farklı karışım elde edilmiştir. Araştırmada kullanılan toprak, örneklerinin kil içeriği % 18-48, süt içeriği % 29-32, kum içeriği % 20-53, organik madde içeriği % 1.14-1.70, kireç içeriği % 0.55-0.56, elektiriki iletkenlik değeri 0.32-0.58 mmhos/cm, pH 7.9-8.4, katyon değişim kapasitesi 16-39 me/100gr, likit limit 33-60, plastiklik limiti 22.3-43.0, plastiklik indeksi 11-17, büzülme limiti 11-20, COLE değeri 0.093-0.242, agregat stabilitesi % 36-47, kütle yoğunluğu 1.46-1.71gr/cm3, agregat fraksiyonlarına uygulanan kırma kuvveti 75.18-224.74 kPa, agregatlann kırılma direnci 37.20-165.73 kPa, agregatlann kırılma değeri 10.50-21.09 kPa değerleri arasında değişim göstermiştir. Araştırmada,toprak örneklerine ait farklı agregat büyüklük fraksiyonlanmn doygun durumdan kuru duruma kadar olan süreçteki nem içeriği değerleri incelenmiştir. Agregat büyüklüğünün artması, uygulanan kırma kuvvetinin de artmasını sonuçlandırırken, kırılma direncinde bir azalmayı ortaya koymuştur. Agregat büyüklüğünün artması ile toprak briketlerinin kırılmaya karşı gösterdikleri direncin azaldığı tespit edilmiştir. Süre nem ilişkisi ile ilgili yapılan çalışmada topraklar ve topraklara ait farklı büyüklükteki agregat fraksiyonları kuruma süreci içinde nem içeriğini önemli seviyede etkilemişlerdir. Farklı agregat fraksiyonlarında fasulye (Phaseolus vulgaris var. contender) yetiştirilmiş ve hasat sonucunda bitki kök ve gövde ağırlıkları tespit edilmiştir. Buna göre farklı büyüklükteki agregat fraksiyonlarının bitki kök ve gövde gelişimini önemli seviyede etkilediği görülmüştür.

The purposes of this study were to determine the effect of soil aggregate size distrubution on root growth of plant using of some physical properties of sou. Three soil samples were taken from the 0-20 cm depth in Erzurum region. Samples were carried to the laboratory and allowed to air dry. The soils were sieved into the following aggregate size fractions; 0.84-2mm, 2-4mm, 4-6.4mm, 6.4-12. 7mm and 12.7-25.4mm. Five different aggregate combinations were prepareted and physical, mechanical and chemical properties of these samples were determined. The clay content of soil samples varied from 18% to 48%, silt content from 29% to 32%, sand content from 20% to 53%, organik matter cotcnt from 1.14% to 1.70%, CaCO3 content from 0.55% to 0.56%, electrical conductivity between 0.32 and 0.58 mmhos/cm, pH between 7.9 and 8.4, cation exchange capasity between 16 and 39 mc/100gr, liquit limit between 33% and 60%, plastic limit between 22.3% and 43%, plasticity index between 11 and 20, shrinkage limit between 11% and 20%, COLE values between 0.093 and 0.242, aggregate stability between 36% and 47%,bulk density between 1.46 and 1.71g/cm3, applied crushing force to aggregate between 75.18 and 224.74 kPa, strength of aggregates against crushing forces between 37.2 and 165.73kPa, modules of rupture betweenl0.50 and 21.09 kPa. As size of aggregates got larger the applied stress to crush the aggregate got higher but strength aggregates against crushing and modules of rupture were decreased. The relationship between soil moisture and time for drying indicated that moisture content of samples were significantly affected by aggregate size distribution. On the other hand, beans (Phaseolus vulgaris var. contender) were growth on pots with different aggregate size distribution, and the root and stem growth on these samples were investigated. It was obtained that aggregate size distribution had an significant effect in plant growth.