Erzincan Ovasında seçilen ve yetiştirilen bazı kayısı çeşitleri ve zerdali tiplerinin dona dayanımları üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu araştırma, Erzincan'da yetiştirilen Şekerpare, Karacabey, Hacıhaliloğlu ve Hasanbey kayısı çeşitleri ile seleksiyon sonucu seçilen GÜ-105, D. Zerd ve H. Zerd zerdali tiplerinin dinlenme döneminde kış ve çiçeklerime döneminde ilkbahar düşük sıcaklıklarına dayanımlarının belirlenmesi amacıyla 1993-96 yıllan arasında yapılmıştır. Çeşitlerin bir yıllık sürgünleri ekim - mart aylan arasında suni düşük sıcaklık testlerine tabi tutulmuştur. Çeşitler arasında düşük sıcaklıklara dayanım kabiliyetleri yönünden farklılık ortaya çıkmıştır. Tüm çeşitlerin mukavemeti ocak ve şubatta yüksek, ekim, kasım ve martta ise düşük bulunmuştur. D. Zerd, Karacabey ve GÜ-105 en dayanıklı bulunmuş, bunları Hasanbey ve H. Zerd izlemiş, Hacıhaliloğlu ve Şekerpare'nin ise hassas olduğu belirlenmiştir. İlkbaharda, tomurcuk patlaması, pembe tomurcuk, tam çiçeklerime ve çiçeklerime sonu dönemlerinde de -3°C, -5°C ve -8°C lik düşük sıcaklık uygulamaları yapılmıştır. Tüm çeşitler tomurcuk patlaması döneminde en dayanıklı, çiçeklerime sonu döneminde en hassas durumda bulunmuştur. -3°C de tomurcuk patlaması döneminde 6, pembe tomurcuk döneminde 4, tam çiçeklenme döneminde 2 saate kadar düşük sıcaklık uygulamalarının test edilen çiçek ve tomurcuklarda ekonomik olarak zarar yapmadığı saptanmıştır. -5°C nin çiçeklenme sonu döneminde tüm çeşitlerde tamamen öldürücü etki yaptığı tespit edilmiştir. Çeşitlerin dayanıklılık sırasının kış düşük sıcaklıklarına dayanıklılık sırasıyla genel olarak benzer olduğu ortaya çıkmıştır. öte yandan deneme süresince, çeşitlerin çiçek tomurcuklarında biyokimyasal analizler yapılarak, karbonhidrat (şeker, nişasta), protein, toplam yağ ve bitki besin elementleri miktarlan ile bunların mevsimlik değişimleri belirlenmiştir. Tüm çeşitlerde toplam şeker ekimden itibaren kışa doğru artmış, mart ayında düşüş göstermiştir. Nişasta ise ekimde yüksek, kış aylarında düşük ve mart ayında tekrar yüksek bulunmuştur. Toplam protein miktarı ekimden itibaren ilkbahara kadar giderek artış göstermiştir. Toplam yağ miktarları ise genel olarak kış aylarında en yüksek bulunmuştur. Besin elementlerinden azot, potasyum, fosfor ve demir kış aylarında yüksek bulunmuş, diğer elementlerde kararsız bir değişim tespit edilmiştir.

II SUMMARY This study was conducted at Erzincan Horticultural Research Institute, in order to determine the winter and spring frost resistance of Şekerpare, Karacabey, Hacıhaliloğlu, Hasanbey apricot (Prunus armeniaca) cultivars and GÜ-105, D. Zerd, H. Zerd wild aprricot types between 1993-96. The flower buds of these cultivars were exposed to artificial freezing test periodically from October to March. Although all cultivars tested showed different frost resistance ability, their frost resistance were found much more higher in January and Februay, lower in October, November and March. D. Zerd, Karacabey and GÜ-105 were found to be hardiest and it was followed Hasanbey and H. Zerd, Şekerpare and Hacıhaliloğlu were found much more sensitive among the cultivars. In the spring, they were exposed to -3°C and -5°C at bud bursting, pink cluster, full bloom and post bloom stages, and to -8°C at only bud bursting stage for 2, 4, 6 and 8 hours. All cultivars were hardiest at bud bursting stage and most sensitive at post bloom stage. The application of -3°C for 2, 4 and 6 hours at bud bursting stage, for 2 and 4 hours at pink cluster stage, for 2 hours at full bloom stage were not harmful to flowers of tested. The application of -5°C at post bloom stage caused a total flower injury in all cultivars. On the other hand the biochemical analysis, like carbohidrate (sugar and starch), protein, total fat and macro and micro element contents of buds of the cultivars has been done periodically from October to March during the experimental periods. The amount of total sugar increased from October throughout the winter, decreased in March. Contarily, starch was found high in October, low in the winter and again high in March. The total protein increased from October throughout the experimental period. Total fat in all cultivars increased during winter and was found higher in February. Among the nutrients nitrogen, potassium and iron were higher in the winter, phosphorus increased from October throughout the winter, others were inconsistant during the experimental periods.