Türkiye-Amerika (Abd) ilişkileri (1960-1971)

Abstract

Türkiye'nin ABD ile olan iliskisi diger herhangi bir ülke ile olan iliskisinden tamamenfarklılık arz eder. Bunun sebebi de II. Dünya savası sonrasında olusan yeni düzende buülke'nin Batı Blogunun lideri olarak çıkmasıdır. Bu sebeple Türkiye'nin blok içindekiiliskilerinde ve bloklar arası iliskilerde ABD'nin etkisi açık olarak görülmektedir. Öyle ki;ABD'nin, Türkiye'nin kurmus oldugu tüm kurumsal ve ülkelerarası iliskilere dolaylı ya dadolaysız olarak etki eden, sekillendiren gerekirse de dönüstüren bir etkisi olmustur. Buduruma Türk yöneticilerinin ABD'ye bakısı kolaylastırıcı bir etki saglamıstır. Cumhuriyet'inlider kadrosu ABD'nin ?idaresinin dayandıgı federalizm dısında? tüm vasıflarına gıpta ilebakmıs ve ?Küçük Amerika olma? hedefini ortaya koymustur. ABD açısından ise Türkiye; II.Dünya Savası sonrasında olusmaya baslayan Soguk Savas sürecinde özel bir konuma sahipülke konumunda olmustur. Öyle ki; Türkiye, Amerikan Politik açılımlarının özellikleOrtadogu ve Balkanlar ekseninde en önemli müttefiki konumunda bulunmus ve birçok siyasiaçılımda da en önemli stratejik ortak durumunda olmustur. Bu duruma ragmen Türk politikyasantısında bu durumun pek sorgulandıgı söylenemez. 1950'li yıllarda iç içe giren iki ülkearasındaki iliskiler, 1960'lı yıllarda da hiçbir ciddi farklılasma yasamadan devam etmistir. Odönemde iki kutup arasında yasanan Detant sürecine ragmen; Türkiye'nin diger blok ülkelerile olan iliskilerinde kısmi bir özerklesmenin dısında ciddi bir farklılasmada yasanmamıstır.Askeri yönetim ve CHP liderligindeki koalisyon iktidarları esnasında yasanan; KübaKrizi pazarlıklarında ve Kıbrıs Meselesindeki ABD'nin yaklasımı, Türk kamuoyu nezdindesorgulanmıs ve ABD politikalarına yönelik olarak güvensizlik meydana getirmistir. Buortamda olusan kamuoyunun talepleri dogrultusunda, politik liderler, iliskilere yönelik ciddielestiriler getirmek ve bir takım düzenlemeler yapmak durumunda kalmıslardır. Ayrıca da1965'li yıllarda Sovyetler ile bir yakınlasma yasanmıstır. Adalet Partisi iktidarı dönemindeyasanan, ABD'nin Hashas Ekim Yasagı talebi ise; ktidarın ABD tarafından sunulangerekçeleri kabul etmemesi nedeniyle reddedilmistir.Bu dönemde yasanan Kıbrıs eksenli gelismeler, Küba Krizi sırasındaki ABD'nintutumu ve ki ülke arasında yasanan Hashas Krizinde ABD yaklasımı; ABD'nin siyasetineidealizm'in degil aslında reel politikanın sekil verdigi konusundaki kamuoyu kanaatleriningüçlenmesine neden olmustur. Bununda etkisiyle, 1970'li yıllarda ABD'nin politik açılımlarıdaha da sorgulanmaya baslanmıstır. liskilerde amaçlanan çok yönlülük, kendini Sovyet ileolan iliskilerinde yakınlasmak ve Kıbrıs meselesinde destek almak amacıyla; Arap ülkeleri, 3.Dünya ülkeleri ve Baglantısızlar ile olan iliskileri gelistirmek seklinde göstermistir

The relationship of Turkey with USA is completely different from the other countries?relations. The reason for that realationship this country has became the leader of west block inthe new system which has been formed after second world war. For this reason , the influenceof USA can be seen clearly within the block and the relations between the block. There havebeen direct or indirect influence of USA which has been shaping and converting all Turkey?sinstitutional or international relationships .This situation has been the main point of view ofTurkish directors on USA. The the permanent leader staff of Turkish Republic have coveted allUSA `s skills and qualifications ?except the federalism of USA? and has showed its aim aboutbeing ?little USA?. From the USA side ,Turkey has been in special a position during the coldwar come into being after the second world war. USA policies regarding cold World Warequilibriums that started to form a shape after Second World War. Turkey has been the mostimportant ally of USA especially on Middle East and Balkans? issues and it has been strategicpartner in various political areas and This situation had not been interrogated on Turkishpolictic area. The relations was not so good and very complex in 1950s but has beencontinued without any serious undergoing a change since then. In spite of detant process, noserious change has been in Turkey?s relations with other block countries other than partialautonomy.The American approchement has been interrogated on Turkish public opinion aboutCyprus issue and togehter with Cuba Crisis dealings during the Military Regime and CHPGovernment and some distrusts have been on USA policies. In accordance with the claimsof public opinion, politic leaders have formed serious criticisms on relationships and hadobliged to make some arrangements. In addition ,became close relations with Soviets Unionsin 1965s. AP goverment did not accept the American approchments presented on embargo ofpot sowing and reasons were rejected and were not put into force .The experiences during Cyprus and Cuba Crisis and the approachment of USA on potsowing have showed that the real policy shaped to USA policy not idealizm and due this, thepolticial approaches of USA were interrogated in 1970s. The versatility on relationships ,inorder to become closer with Soviet Union and taking support on Cyprus issue , will showitself on the issues with Arabic countries ,third world countries and nonaligned countries