Hudûd El-Âlem`e Göre 10.asırda Türk boyları

Abstract

Tezimizin ilk bölümünde Hûdûd el âlem'in tercümesini hazırladım. Eseriinceledigimiz zaman bir dünya cografyası kitabı yazıldıgı görülür. Müellif kitabıyazma amacını ön sözünde açıklamıstır. Yazar eserine 372/982 hicri yıldabasladıgını, dünya üzerindeki arazileri, bu arazilerin gelisimlerini, bütün topraklarıve bu topraklarda bulunan hükümdarlıkları, halkları, halkların kültür ve degerlerini,zenginliklerini ve fakirliklerini belirtmistir. Her bir ülkenin dagları, nehirleri,denizleri ve çölleri ile burada üretilen ürünler hakkında bilgi vermistir.Ayrıca eserini yazarken yararlanmıs oldugu kitapları belirtmistir. Yaptıgımızçeviride müellifin bu yerlerin büyük bir kısmını görmedigini anlıyoruz. Eserini dahaönce hazırlanmıs kitaplardan, seyyahlardan ve tüccarlardan aldıgı bilgilerindenfaydalanarak yazmıs, bu ise bazı çeliskilerin ortaya çıkmasına sebep olmustur.Eser bir giristen sonra sırasıyla denizler, adalar, daglar, nehirler, çöller vedünya ülkelerinin tanıtılması ile olusmustur. 52 Dünya ülkesi belirlenmis, bunlarınbilinen sehirleri ve kasabalarını açıklamaya çalısmıstır. Bu ülkelerden bazıları: ( Çin,Hindistan, Tibet, Dokuzoguz, Tatar, Yagma, Kırgız, Karluk, Çigil, Tuhsiler, Kimek,Guz (Oguz), Peçenek, Kıpçak, Macar, Horasan, Horasan Hududu, Maveraünnehir,Maveraünnehir Hududu, Sind, Kirman, Fars, Huzistan, Cibal, Deylemistan, Irak,Cezire, Azerbaycan, Ermenistan, Arabistan, Suriye ( Sam), Mısır, Magrib, spanya(Endelüs), Rum (Bizans), Slâv, Rus, ç Bulgar, Mirvat, Hazar?Peçenek, Alan, Serir(Dagıstan), Hazar, Volga Bulgarı, Buradus, Burtas, Vanandar, Afrika (Zencistan,Zâbec, Habesistan, Buca, Nubya, Sudan) dır.Kitap bir cografya kitabı niteligi ile Dünya'yı tanıtmayı amaçladıgınıbelirtmistik. Fakat kitabımız sadece yeryüzü sekilleri, ülke ve sehir isimleri hakkındabilgi vermekle yetinmemistir. Farklı cografyada yasayan toplumların yasamsekillerini de açıklamıstır. Bu yönüyle bakıldıgı zaman bir kültür tarihi kitabıniteligindedir. Kitabın içerigini inceledigimizde;Yerlesim yerlerinin özellikleri açıklanmıs, insanların yasadıgı evler hakkındabilgi verilmistir. Bölgelere ait mimari eserler, önemli kisilerin mezarları tanıtılmıstır.Toplumların yasam sekilleri , diger toplumlar ile iliskileri, askeri kuvvetleri ,silahları, savasçılıkları, savas taktikleri, bölgelerin güvenligi ve bunu saglamak içinyaptıkları çalısmalar , halkın mizacı (uyumlu, iyiliksever, barısçı, kötühuylu,savasçı..), toplumların yabancılara davranısları açıklanmaya çalısılmıstır.Toplumların, sehirlerin yöneticilerinin aldıkları unvanlar, özellikleri, halkadavranısları hakkında bilgi vermistir.Toplumların dini inançları, bu inançların etkileri ve ibadet yerleri tanıtılmıstır.Toplumların geçim kaynakları, para birimleri hakkında açıklamalar yapılmıstır;ticaret ürünleri (aldıkları sattıkları mallar), yetistirdikleri ürünler(tarımsalfaaliyetleri), çıkardıkları ve isledikleri madenler, kimyasal ürünler, yaptıkları ilaçlar,el sanatları, dogal örtüsü (agaçları, bitkileri, meyveleri?.) ,her bölgeye ait hayvanlar,hayvan yetistiriciligi hakkında ayrıntılı bilgilere rastlıyoruz.Eserin ikinci kısmında ise bu kitabın anlasılmasını saglayan Minorsky'nin TürkCografya ve Boyları hakkında verdigi yorumları sundum. Bu konu hakkındaülkemizde yayınlanmıs eserleri tezime ekledim. Minorsky'in bu bölgeleri açıklamakiçin kullanmıs oldugu haritaları ekler kısmına ekledim. Bu bölümde Türk boyları ileilgili kısımlar çevrilmis ve çalısılmıstır. X. yüzyılda yasamıs olan Türk boylarıhakkında Hudûd el-âlem'de verilen bilgiler ile diger yazarların verdigi bilgilerkarsılastırılmıstır.Bu çalısmam ile X. yüzyılda yasayan Türk boyları ve onların komsu kavimlerleolan iliskilerinin açıklanmasına yardımcı olacagıma inanıyorum

In the first chapter of my thesis I present the translation of the book Hudud al-`alam. The author of this book points out that he has finished his work in the year372 (983-984). When we examine the book we see that the author has tried to form abook about world geography. He explains his purpose for writing this book in thepreface of it. He says that he has started to write it in the following year of 372Moslem calendar, and tackles in the book the disposition of the Earth, the amount ofits cultivation and lack of cultivation, and all the lands over the world and thekingdoms on them with their people, cultures and values of the people, their wealthand poverty. He also informs about the mountains, rivers, seas and deserts of theselands as well as their products and mines.Moreover, he lists the authors he has used of when he writes his own book.From the translation we have made, we see that the author did not see most thecountries he describes. He quotes from other authors and travelers, and uses ofmerchants, but this causes some contradictions to emerge.After an introduction, the work contains the following subjects respectively;seas, islands, mountains, rivers, deserts, world countries. After determining 52countries in the world, he tries to describe the well-known villages, towns andprovinces of them (China, India, Tibet, the Toghuzghuz-Tatar, the Yaghma, theKhirkhiz, the Khallukh, the Chigil, the Tukhs, the Kimak, the Ghuz, the Pechebegs,the Khifjakh, the Majghari, Khurasan, the Marches of Khurasan, Transoxiana, theMarches of Transoxiana, Sind, Kirman, Fars, Khuzistan, Jibal,, Daylaman, Iraq,Jazira, Adharbadhagan, Arminiya and Arran, the Arabs, Syria, Egypt, Maghrib,Spain, Byzantium, the Slavs, the Rus, the Inner Bulghar, the Mirvat, the KhazarianPechenegs, the Alan, the Sarir, the Khazar, the Burtas, the Baradhas, the V.n.nd.r,Zangistan, Zabaj, Abyssinia, Buja, Nubia, the Sudan).We said that the aim of our book as a geography book had been to introduce theearth. However, it isn?t content with only giving information about the topography,names of the countries and cities, it also describes the way of life of differentsocieties from different geographies. From this point of view it can be characterizedas a book of cultural history. When we examine the content of the book we see that;It defines the peculiarities of the inhabited lands, and informs about the residences ofthe people; introduces the architectural buildings and the tombs belonging tosignificant persons;It tries to explain the way of life of the societies, the relations with other societies,their military forces, arms, warlike characters, war tactics, the security of the districtsand their efforts to keep it, the disposition of the peoples (i.e. amicable, hospital,pacifist, bad tempered, or warlike), their manners against the foreigners (guests);It informs about the titles of the rulers of the people and cities, their peculiarities andmanners against their subjects;It describes the law rules peculiar to a people, their mythologies, traditions andhabits, way of dressing, and tackles the impact of these upon them; introduces theirreligion, sacred places and the impact of these;It mentions the wealth and prosperity of the people, their exchange, commodities(trading products), cultivation (agricultural activities), mines that they use of,chemical and pharmacological products, handcrafts. We also see the nature that theylive in (trees, plants, fruits?), the animals belonging to each region and those thatthey breed.With my thesis, I belive that I will help the way of life of the X.century Turkishtribes and their relations with other neighbor tribes be described.