Erzurum yöresinden alınan toprak örneklerinin aşınabilirliğinin incelenmesi

Abstract

Erzurum yöresinden alınan toprak örneklerinin çeşitli fiziksel ve kimyasal özellikleri ile aşınım (K) faktörü arasındaki ilişkileri belirlemek ve toprak aşınım faktörünün iki boyutlu değişimini ortaya koymak amacıyla yapılan bu çalışma da, inceleme alanında doğu-batı ve kuzey-güney doğrultularında 5 km aralıklarla oluşturulan grid sisteminin kesişim noktalarından toplam 21 adet yüzey toprak örneği (0-20) alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre topraklar erozyona karşı dayanıksız, orta ve kuvvetli derecede aşınabilir nitelikte oldukları belirlenmiştir. Kil içeriği, organik madde içeriği, kireç, katyon değişim kapasitesi ile K değerinin iki boyutlu dağılım paternleri arasında oldukça önemli bir uyum saptanmıştır. K'nın ilk ve kesin değerleri ile toprak özellikleri arasında önemli istatistiksel ilişkiler kaydedilmiştir. Toprak özellikleri ile K-ilk arasındaki ilişkilerin r değerleri K-kesin değerlerinden daha yüksek bulunmuştur. Bu durum, K'nın kesin değerinin tahmininde kullanılan su geçirgenliğindeki yüksek varyasyona ve toprağın strüktürel durumunun değerlendirilmesindeki sübjektiviteye bağlanabilir.

Determining the spatial variability of soil erodibility factor and defining the relationships between soil phybical and chemical properties and K-factor were the objectives of this study. The research area, Erzurum plain, was gridded by 5 km interwals in the E-W and N-S directions. Total of 21 surface soils from 0-20 cm depth were collected at the intersections of the grid system. Resulst indicated that soils studied were mostly sensitive against erosion and had high K-values which indicates moderetly or strongly erodible soils. There were great similarities between the spatial paterns of K-values and those of clay content, organic matter content, CaC03 content and C.E.C. Statisticaly significant relationships were obtained between soil properties and K-initial and K-final values. The r values of the relationships between soil properties and K-initial values were higher than those of K-final values. This may due to high variability of permeability values and subjectivity of the soil structure consdered in predection of K-final.