12 Eylül Dönemi Türk siyasetinde sivil-asker ilişkileri (1980-1987)

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde meydana gelen askeri darbelerin son halkası olan 12 Eylül Müdahalesini yaratan şartlar, cumhuriyetin kuruluşundaki siyasi gelişmeler ışığında incelenmeye çalışılmıştır. Tarihsel süreç içinde iç ve dış gelişmelere bağlı olarak Türkiye Cumhuriyeti'nin geçirdiği evrimin ana hatlarını belirleyen faktörler ortaya konulmaya çalışılmıştır. 27 Mayıs ve 12 Mart darbelerinin ardından bir anlamda, devlet otoritesinin tam olarak tesisinin amaçlandığı, 1982 Anayasasına ruhunu veren anlayışın, askerlerin önceki iki darbeden farklı olarak siyasi sistem üzerindeki vesayet edici etkinliklerini kurumsallaştırma iradesi olduğu iddia edilmektedir. 12 Eylül'ün, etkileri günümüzde de devam eden kısmî başarısının, önceki iki darbenin aksine, ordu hiyerarşisi içinde yapılmasıyla doğrudan bağlantılı olduğu vurgulanmakta; askeri darbelerin sadece siviller için değil, aynı zamanda ordu açısından taşıdığı riskler ortaya konulmaktadır. Toplumsal değişmenin siyasi sisteme yansıma biçiminin ortaya çıkardığı çatışma olgusunun iç ve dış mihraklar tarafından tahriki ve bunun neticesinde meydana gelen, sivil siyasete ve siyasetçilere duyulan güven erozyonunun suiistimali neticesinde, militarizmin ontolojik karakterinin toplumsal ve siyasi hayata teşmil edilmesi gayretinin kısa bir süre için kazandığı başarıya rağmen, sonunda yenilgiye uğradığı ileri sürülmektedir.

This dissertation examines the political conditions which led to the coup d?état of 12 September 1980. It aims to situate the coup d?état of 1980 in the broader context of military interventions which influenced Turkish politics since the foundation of Turkish Republic. This study argues that the military and bureaucratic cadre, which successfully carried out the coup d?état of 1980, aimed at establishing a military tutelage system over Turkish politics with the constitution of 1982. This specific characteristic differentiates the coup d?état of 1980 from the military interventions 1960 and 1971. Moreover, unlike previous coup d?états, the 1980 coup d?état was prepared and carried out within the chain of command of the Turkish Army and this played an important role in its short term success.Turkish politics in 1970s was marked by social tensions and conflict, which were direct results of social transformations. While social and political conflicts were exacerbated by the intervention of domestic and international forces, certain groups within the Turkish Army took advantage of society?s distrust to civilian politics and politicians by carrying out a coup d?état. These groups tried to reshape Turkish society and politics after a militaristic model. This dissertation argues that even though their project was relatively successful in the short term, it was doomed to fail in the face of Turkish society?s desire for normalization and democracy.